آکسفام موسسه بین المللی امور خیریه، در گزارشی تازه از ابعاد تکان دهنده ای از افزایش شکاف طبقاتی در دوره کرونا پرده بر میدارد. عنوان این گزارش اینست “نابرابری میکشد”. آکس فام بطور معمول گزارشات سالانه خود از وضعیت دنیا را در آستانه “کنفرانس داووس” که تجمع نمایندگان بزرگترین سرمایه داران جهان در شهر زیبا و کوهستانی داووس در دامنه های کوههای آلپ در سویس است، انتشار میدهد. اما دو سال است که کنفرانس داووس به دلیل کرونا بصورت آن لاین برگزار میشود. بازتاب کل گزارش اینجا ممکن نیست. فقط نکاتی را اشاره میکنم و خود گویای وضعیت تکان دهنده شکاف فزاینده طبقاتی و فقر و ثروت گسترده تر در جهان در دوره کرونا است. در گزارش به وضعیت ویژه و وخیم مردم در کشورهایی مثل ایران که تحت حکومت اسلامی نه فقط بخاطر فقر بلکه حتی به دلیل سیاستهای حکومت و قوانین اسلامی و فساد ذاتی و محدودیتهای سیاسی، از خریدن واکسن محروم میشوند و افزایش ثروتهای نجومی مافیای حاکم، پاسداران و آقازاده های مفتخور از قبل کرونا اشاره ای نشده است، به اینکه جمهوری اسلامی با کرونا تعمدا زندانیان را میکشد و همین دو هفته پیش بکتاش آبتین نویسنده و شاعر آزادیخواه را به قتل رساند، اشاره نمیشود. اما اینها را مردم این کشور بیش از هرکسی میدانند و از آن خبر دارند.
در گزارش آکس فام گفته میشود که طی یک سال ثروت ده نفر ثروتمندترین سرمایه داران دنیا معادل ۵۴۰ میلیارد دلار افزایش یافت. یعنی هر کدام بطور متوسط ۵۴ میلیارد دلار ثروت جدید کسب کردند. بزرگترین ثروتمندان جهان در عین حال ثروتهایشان طی این یک سال دوبرابر شد. اما در همین زمان و تا همین امروز همچنان هر روز ۲۱۳۰۰ نفر از ویروس کرونا میمیرند و اینها عمدتا فقیرترین مردم دنیا هستند که بسیاری به واکسن دسترسی ندارند. در همه کشورهای دنیا با کرونا ثروتمندان ثروتمندتر شدند و فقرا فقیرتر. گزارش میگوید این وضعیت اقتصادی را باید بعنوان “خشونت اقتصادی” نام گزاری کرد. چونکه این اقتصاد است که دارد انسانها را میکشد نه ویروس. گزارش میگوید “میلیونها نفر از مردم میتوانستند زنده بمانند. اما این شانس از آنها گرفته شد. زیرا موسسات دارویی بزرگ تکنولوژی تولید واکسن را در انحصار خود نگه داشتند”. گزارش میگوید “۲۵۲ نفر از سرمایه داران جهان به اندازه تمام یک میلیارد مرد و زن و دختر و پسر قاره آفریقا و آمریکای لاتین و منطقه کارائیب ثروت دارند و ۱۰ نفر از ثروتمندترین سرمایه داران جهان صاحب ثروتهایی بیش از ۳ و یک دهم میلیارد نفر از فقیرترین مردم جهان یعنی نصف جمعیت دنیا هستند” و در حالیکه در دوره پاندمی ثروتمندان به ثروتهایشان بسیار افزودند این فقرا هستند که متحمل درد و رنج و فقر بیشتر شدند. یکی از علل افزایش ثروت ثروتمندان این است که بودجه های کلانی که برای جلوگیری از رکود اقتصادی توسط بانکها به جامعه تزریق شد بخش عمده آن به جیب بالاترین قشر سرمایه داران سرازیر گردید.
در گزارش اشاره میشود که زنان و اقلیتهای نژادی و اقشار فقیر کشورهای جنوب یعنی آسیا و آفریقا و آمریکای لاتین بیشترین لطمات و تلفات را از کرونا متحمل شده اند.
راه حل آکس فام راه حل نیست
آکس فام به نکات تکان دهنده زیادی از اوضاع عمیقا نابرابر و غیر منطقی و غیر انسانی در دنیا پرده بر میدارد و اشاره میکند که طی دوره کرونا یک قشر میلیاردر تازه ایجاد شده است. این گزارش بخودی خود یک کیفرخواست علیه کل سیستم سرمایه داری حاکم در دنیاست و تاییدی است بر آنچه که ما کمونیستها مدتهای مدیدی است به آن اشاره میکنیم و بر آن تاکید داریم. این کرونا نیست که میکشد. این نابرابری است که میکشد. دره عمیق میان فقیر و غنی مدام عمیقتر میشود. اما راه حلی که آکس فام پیشنهاد میکند راه حل نیست. آکس فام میگوید برای حل معضل باید به ثروتهای اندوخته شده ده نفر ثروتمندترین سرمایه داران در دوره کرونا یک مالیات سنگین و یک بار برای همیشه بست که معادل ۸۱۲ میلیارد دلار پول بدست خواهد آمد. (نمیدانم این عدد دقیق را چگونه حساب کرده اند!) و این پول در خدمت حل معضل کرونا برای فقرا و مردم محروم صرف شود.
حتما چنین پول کلانی اگر درست صرف شود میتواند کمک شایانی به معضل واکسن و بسیاری معضلات دیگر مردم فقیر باشد. اما این راه حل نیست. وقتی تمام سیستمی که آکس فام گوشه کوچکی از کارکرد تکان دهنده و فاجعه بار آنرا در دوره کرونا نشان میدهد، همچنان سرجای خود قرار دارد، این پول هم حتی اگر اراده و قدرت جمع اوریش وجود داشته باشد، مجددا از مسیر دیگری به جیب بزرگترین سرمایه داران سرازیر خواهد شد. شاید این بار با این پول چندین میلیاردر جدید دیگر در کشورهای آسیا و آفریقا و آمریکای لاتین متولد شوند.
آکس فام میگوید نابرابری میکشد. اما نمیگوید که این سیستم حاکم سرمایه داری است که خالق دائمی نابرابری است. همیشه در تاریخ سرمایه داری مدافعان این نظام از سیستم مالیاتی بعنوان اهرمی که مانع گسترش شکاف میان و فقیر و غنی میشود برای پاسخ به مخالفین استفاده کرده اند. اما واقعیت درست عکس اینست. حتی بار همان مالیاتها نیز اساسا بر روی دوش کارکنان و کارگران قرار میگیرد و نهایتا بخش عظیمی از آن در کشورهای مختلف به جیب میلیاردرها سرازیر میشود. سرمایه داران نجومی راههای استفاده از روزنه های گریز از مالیات ها را بخوبی میدانند و استفاده کرده اند و میکنند. آمارها این را در کشورهای مختلف تایید میکنند.
سرمایه داری یک نظام نابرابر و غیر منطقی و غیر انسانی است. این سرمایه داری است که میکشد. این سرمایه داری است که نابرابری را بازتولید و تعمیق میکند. این سرمایه داری است که عامل کرونا و هزار مرض و درد دیگر، و جنگ و رنج اکثریت مردم است. راه حلی برای مردم محروم جز زیر و رو کردن این نظام وجود ندارد. جواب منطقی به راه مقابله با فاجعه فقر و ثروت، از بین بردن سیستم سرمایه داری است. این یک حقیقت عیان و آشکار است. سرتاپای گزارش آکس فام این را به خواننده یادآور میشود. اما آکس فام مستقیما این را نمیگوید. میشود این حقیقت را عملی ندانست. میشود مثل مدافعان وضع موجود گفت که باید با همین اوضاع ساخت. اما نمیشود از منطق واقعی و سرراستی که جلوی چشم هر انسانی قرار دارد طفره رفت یا آنرا انکار کرد. حتی گفتن حقیقت یک درجه به عملی شدن آن کمک میکند. نه آکس فام و تمامی جامعه شناشان و متفکرین مدافع سیستم و جامعه موجود، حاضر به وارد شدن به این سطح از قبول حقیقت نیستند. این را باید مردمی که قربانی این سیستم هستند به حکومتها و دولتها و طبقات حاکم و موسسات و نهادهای موجود تحمیل کنند. نابرابری میکشد و برای نجات زندگی باید ریشه این نابرابری که سرمایه داری است را خشکاند. و جامعه را بر پایه برابری و رفاه و منزلت انسانها پایه ریزی کرد. راه میان بری وجود ندارد.
