بیست و دوم آوریل ۱۸۷۰ سالروز تولد ولادیمیر ایلیچ لنین، رهبر اولین و تنها انقلاب سوسیالیستی در جهان است.
صدو پنجاه و چهار سال پیش در چنین روزی، لنین در شهر «سیبرسک» به دنیا آمد و در یک خانواده مترقی و آگاه دوران کودکی را پشت سر گذاشت. در ۱۶ سالگی پدرش درگذشت و به دنبال آن برادر انقلابی اش را به جرم شرکت در سوء قصد علیه جان تزار تیرباران کردند. در سال ۱۸۸۷ وارد دانشگاه غازان شد و به تحصیل حقوق پرداخت. در آنجا با دانشجویان آگاه آشنا شد و فعالیت انقلابی را آغاز کرد. چهار ماه نگذشته بود که از دانشگاه اخراج و زندانی گردید. بعد از مدت کوتاهی از زندان به قریه دورافتاده ای تبعید شد. در تبعیدگاه با پشتکار و علاقمندی به مطالعه پرداخت و به نحو قابل ملاحظه ای شناخت او افزایش یافت. پس از پایان دوره تبعید اجازه نداشت در دانشگاه تحصیل کند یا به خارجه برود.
طی تماسی که با محافل مارکسیستی داشت، توانست آگاهی مارکسیستی خود را تکمیل کند. او در سن ۱۸ سالگی یک مارکسیست و مبلغ پرشور و فعال سوسیالیسم علمی بود. طی چهار سال و نیم که با خانواده اش در «سامارا» زندگی می کرد، چند زبان خارجی را آموخت و بخصوص به زبان آلمانی تسلط پیدا کرد و آثاری از مارکس و انگلس را به روسی ترجمه کرد و دست نویس آنها را در اختیار محافل مخفی قرار داد.
از سال ۱۸۹۳ پی برد که «سامارا» برای فعالیت هایش محیط کوچکی است. از این پس برای شرکت موثر در جنبش کارگری به پطرزبورگ رفت و تلاش خستگی ناپذیری را در راه آموزش و اشاعه سوسیالیسم آغاز کرد. به دلیل قابلیت های گوناگونی که در زمینه آموزش و سازماندهی داشت، مارکسیست های پطرزبورگ و کارگران پیشرو او را رهبر خود می دانستند. در تابستان سال ۱۸۹۴ کتاب «دوستان مردم کیانند و چگونه علیه سوسیال دمکراتها می جنگند؟» را در مقابله با مشی انحرافی نارودنیکها (که نقش طبقه کارگر را در انقلاب نادیده می گرفتند با این گمان که می توان جدا از توده ها بر علیه نظام حاکم مبارزه کرد و پیروز شد) نوشت و راه صحیح مبارزه را به طبقه کارگر و انقلابیون راستین نشان داد.
از این پس لنین همراه با مبارزه پیگیر علیه کجروی های گروه های مختلف، ضرورت تشکیل حزب و گسترش محفل های کارگری را از راه نوشتن مقاله، سخنرانی و بحث دنبال کرد و بیش از پیش مورد قبول نیروهای انقلابی و مبارز واقع می گشت.
در بهار سال ۱۸۹۵ به سوئیس رفت تا ضمن برقرار کردن ارتباط با گروه پلخانف (یعنی گروهی که کتب مارکسیستی را به زبان روسی ترجمه می کرد و مخفیانه به روسیه می فرستاد) و با جنبش کارگری اروپای غربی آشنا شود. در ماه سپتامبر همین سال دوباره به پطرزبورگ بازگشت و فعالیت خود را در مقیاس وسیع تری ادامه داد. در همین سال با متحد کردن محافل پطرزبورگ، «اتحاد مبارزه برای رهایی طبقه کارگر» را به وجود آورد. سمت گیری محافل سایر شهرستان ها در این جهت، زمینه مساعدتری را برای تشکیل حزب انقلابی طبقه کارگر فراهم ساخت. ولی در ماه سپتامبر، پلیس تزاری به سازمان مزبور یورش برد و لنین و برخی از همرزمان او را بازداشت کرد. لنین به دنبال ۱۴ ماه حبس در زندان پطرزبورگ برای مدت سه سال به سیبری تبعید شد. او با اعتقادی راسخ که نسبت به توده ها و مبارزه طبقاتی در راه رهایی آنان داشت، به خوبی توانست در تبعیدگاه فعالیت انقلابی اش را از طریق ارسال مقالات و نوشته هایش ادامه دهد. در همین جا بود که طرح برنامه حزب را تکمیل کرد.
در ژانویه سال ۱۹۰۰ تبعید لنین تمام شد، اما به او اجازه اقامت در مراکز مهم صنعتی و کارگرنشین مثل پطرزبورگ داده نشد. ناچار به سکونت در شهر پسکوف (در نزدیکی پطرزبورگ) شد. ولی چیزی نگذشت که به دنبال آگاهی از خطر ترور، به آلمان رفت و روزنامه «ایسکرا» را منتشر نمود.
در سال ۱۹۰۳ اثر مهم خود را به نام «چه باید کرد؟» انتشار داد و این اثر به مثابه عالی ترین اثر تئوریک مورد توجه نیروهای مارکسیستی قرار گرفت و توانست ضرورت تشکیل حزب را تشریح نموده و مرز بین آنهایی که دانسته یا ندانسته، مبارزه طبقاتی و آگاهانه کارگران را به بیراهه و بن بست می کشانند را با سوسیال دمکرات های واقعی مشخص نماید.
در همین سال روزنامه «ایسکرا» در معرض خطر یورش پلیس قرار گرفت و لنین به لندن رفت و از آنجا «ایسکرا» را منتشر نمود. در سال ۱۹۰۴ کتاب «یک گام به پیش دو گام به پس» که حاصل برخوردهای متفاوت سوسیال دمکرات ها با مسئله حزب و ساختمان آن بود را نوشت و صریحا موازین و اصولی را که حزب باید بر آنها استوار باشد در مقابل نقطه نظرات منشویک های سازشکار قرار داد و به دنبال تشریح چنین مواضعی، نیروهای وسیعی از کادرهای اصلی و اعضای حزب و کارگران به پشتیبانی از نظریات لنین برخاستند.
در سال ۱۹۰۵ لنین یکشنبه خونین (نهم ژانویه) را سرآغاز رشد جنبش انقلابی تشخیص داد و برای اتخاذ تاکتیک های مناسب، تقاضای تشکیل کنگره حزب را کرد. در آوریل ۱۹۰۵ سومین کنگره حزب سوسیال دمکرات روسیه به رهبری لنین در لندن تشکیل شد. سازماندهی قیام مسلحانه به مثابه مبرم ترین وظیفه حزب شناخته شد. در این کنگره کمیته مرکزی حزب برگزیده شد و لنین در رأس آن قرار گرفت. از این پس روزنامه «پرولتاریا» به سردبیری لنین ارگان حزب شناخته شد و «ایسکرا» به دست منشویک های افتاد.
در همین سال مصوبات کنگره و نقش و اهمیت تاکیتک های انقلابی را لنین در کتابی به نام «دو تاکتیک سوسیال دمکراسی در انقلاب بورژوا دمکراتیک» به رشته تحریر درآورد و در ماه ژوئیه منتشر شد. لنین در این اثر به روشنی نشان داد که بلشویک های انقلابی و منشویک های سازشکار از دو دیدگاه مختلف انقلاب را بررسی می کنند. لنین در این اثر نقش و اهمیت طبقه کارگر روسیه و وظایف حزب انقلابی پرولتاریا را در انقلاب تصریح نمود و ثابت کرد راه بلشویک ها راه انقلابی و راه منشویک ها سازشکارانه است.
لنین پس از شرکت فعال در انقلاب ۱۹۰۵ و تجربه اندوزی، هم از لحاظ سیاسی و هم از لحاظ تشکیلاتی نقش مهمی در روسیه ایفا کرد.
زندگی سازنده لنین به دنبال سی سال تلاش خستگی ناپذیر انقلابی، سرانجام در روز ۲۱ ژانویه ۱۹۲۴ به پایان رسید. این مرگ زودرس در نتیجه تروری بود که چند سال قبل به دست جنایتکاران صورت گرفت و او را از ناحیه سر مصدوم کرده بود.
لنین چشم از جهان دوخت اما گنجینه ای از خود برجای گذاشت که صحت آن تا زمان وجود نظام های سرمایه داری به قوت خود باقی است. لنین طی سی سال مبارزه انقلابی در راه آزادی و سعادت کارگران و زحمتکشان جهان، توانست هزارها مقاله بنویسد. او از این طریق جمعبندی تجارب اولین انقلاب سوسیالیستی جهان را در اختیار نسل آینده قرار داد و راه مبارزه کارگران و زحمتکشان را به نحو قابل ملاحظه ای روشن ساخت.
آن چه شخصیت لنین را از سایر اشخاص متمایز ساخت، خلاقیت او در پیاده کردن مارکسیسم بود. این امر توسط ایجاد حزب پیشتاز انقلابی برای سازماندهی انقلاب به نمایش کذاشته شد. لنین مارکسیسم را در راه ارتباط با تغییرات اقتصادی و اجتماعی جهان تکامل بخشیده است و راه سوسیالیسم را با رهبری پیروزمندانه انقلاب سوسیالیستی توسط حزب پیشتاز انقلابی در اکتبر ۱۹۱۷، هموار کرد.
اما، نظریه حزب پیشتاز انقلابی تکامل یافته توسط لنین سالهاست مورد تهاجم مغزضانه توسط سوسیال دمکرات ها و طرفداران نظام سرمایه داری قرار گرفته است که در مطالب در لینک های زیر به آنها پاسخ جامع داده شده است.
مازیار رازی
۲۲ آوریل ۲۰۲۴
در باره ستاد رهبری
مناظره مازیار رازی در مورد لنین :بی بی سی پرگار
