طبق اطلاعيه کومه‌له سازمان کردستان حزب کمونيست ايران، کنگره هيجدهم آن در روز هفدهم ژانويه ۲۰۲۲ برابر با ۲۶ ديماه ۱۴۰۰ با شرکت نمايندگان بخش‌هاي مختلف تشکيلات و ناظران، بعد از سه روز جلسات فشرده به کار خود پايان داد. گمان مي‌رود برگزاري اين کنگره بمعناي نقطه پاياني باشد بر اختلافات درون حزبي؛ اختلافاتي که در سالهاي اخير به اوج خود رسيده بود.
در جريان برگزاري اين کنگره، اکثريت رهبري کميته مرکزي حزب کمونيست ايران که پيشاپيش با برگزاري آن از سوي رهبري کومه‌له مخالفت کرده بود، با صدور بيانيه‌اي “انشعاب جناح راست از حزب کمونيست ايران و کومه‌له” را اعلام کرد.
رهبري کومه‌له نيز با تنظيم قطعنامه‌اي، صدور اين بيانيه از سوي رهبري حزب کمونيست ايران را بعنوان انشعاب تعدادي از اعضاي کميته مرکزي از حزب کمونيست ايران و سازمان کردستان آن – کومه‌له ذکر کرده، اعلام نمود:
“در جريان برگزاري کنگره هجدهم کومه‌له، و در حالي که کنگره قطعنامه‌اي را در راستاي ممانعت از انشعاب و يافتن راه حلي براي گذر از وضعيت کنوني درون حزب کمونيست ايران را بررسي و آن را به تصويب رسانده بود، اطلاع يافتيم که تعدادي از اعضاي کميته مرکزي حزب کمونيست ايران انشعاب خود از حزب و کومه‌له را بطور رسمي اعلام کردهاند.”
طبق اين دو بيانيه، بدون آنکه يکي از طرفين اعلام انشعاب کرده باشد از سوي جناح مخالف متهم به انشعاب و نقص موازين تشکيلاتي شده است.
دو جناح اين حزب مدتهاست که يکديگر را متهم به عدم پايبندي به اصول اساسنامه‌اي، استفاده جناحي از امکانات تشکيلاتي يا ايجاد سازمان موازي کردهاند.
شواهد و گفته‌‌هاي طرفين نشان مي‌دهد، هر دو جناح مدتهاست مشغول يارگيري و فعاليت‌‌‌هاي مستقل خود در اين تشکيلات بوده‌‌اند و براي متهم نشدن به پيشدستي در انشعاب به شيوه‌‌هاي مختلف طرف مقابل را متهم به انشعاب عملي کردهاند.
بدون شک اين اختلافات و کشمکش‌هاي جناحي نمي‌توانست بدين شکل ادامه يابد و مي‌بايستي نقطه‌ي پاياني بر آنها گذاشته شود. حال بنظر مي‌رسد برگزاري کنگره هيجدهم کومه‌له آغازي بر پايان اختلافات و تنش‌هاي اين دو جناح، همچنين شروع مرحله‌اي جديد براي تعيين خط مشي آينده کومه‌له و سرنوشت سياسي و تشکيلاتي آن باشد.
حالا بايد منتظر ماند و ديد، آيا اين جدايي موجب تحولی در تشکيلات کومه‌له و بازگشت آن به اصل خويش يا به ديگر سخن “کردستاني بودن” شان خواهد شد، يا رهبري کومه‌له براي گريز از اتهام ناسيوناليست بودن و راست‌گرايي و… به سياست کج دار و مريز و پافشاري بر موجوديت خود چونان بخشي از يک حزب سراسري ادامه خواهد داد؟
ادامه فعاليت تشکيلاتي کومه‌له بعنوان سازمان کردستان حزب کمونيست ايران چه بسا موجب ايجاد بستري مناسب براي ادامه اين تنش‌هاي فکري، انشقاق و جدايي جديد در آينده و از دست دادن نيروهاي بيشتري از آن شود.
گمان مي‌رود وجود اين اختلافات و بروز جدايي‌هاي مکرر در تشکيلات مادر، بيشتر ريشه در تصميم رهبري وقت کومه‌له در دهه ٦٠ شمسي براي تشکيل حزب کمونيست ايران داشته باشد.
با ورود آشکار و رسمي کومه‌له به فضاي مبارزاتي در کردستان ايران در سال ١٣٥٧، جامعه سياسي کردستان از حالت سنتي و تاريخي يک قطبي حزب دمکرات کردستان ايران درآمد و به جامعه دو قطبي دمکرات – کومه‌له تبديل شد. اين سازمان نوپاي چپ، که گروهي از جوانان مبارز و خوشنام کردستان آن را رهبري مي‌کردند، خيلي زود با استقبالي پردامنه روبرو شد و بخش کثيري از نيروهاي چپ کرد را در رده‌هاي سازماني خود گرد آورد.
حزب کمونيست ايران در شهريور سال ١٣٦٢ از وحدت کومه‌له با سازمان اتحاد مبارزان کمونيست (سهند) و چندين جريان چپ ديگر تشکيل شد. ولي در سالهاي گذشته، در پي بروز اختلافات سياسي و ايدئولوژيک در رهبري اين سازمان، شاهد انشعاب هاي مکرر، بوجود آمدن جريانات بي شمار و کاهش نقش قبلی اين جريان بعنوان يک حزب واحد در فضاي سياسي کردستان، و دلسردي، جدايي و انفعال بسياري از کادرهاي فعال و با تجربه آن بوده‌ايم.
انشقاق کنوني در اين حزب، عملا به ايجاد دو حزب کمونيست ايران و دو کومه‌له بعنوان سازمان کردستاني آن منجر شده است. به باور نگارنده اين سطور، تکليف اکثريت رهبري حزب کمونيست ايران کاملا روشن است، چرا که اين رهبري باورمند به سراسري بودن تشکيلات حزب، مبارزه براي رهبري طبقه کارگر ايران و انقلاب سوسياليستي در ايران، همچنين مبارزه با جريانات و تفکرات ناسيوناليستي کرد در ايران است.
در اين ميان، کومه‌له بعنوان سازمان کردستان حزب کمونيست ايران عليرغم داشتن مرزبندي‌هاي جدي با جناح ديگر، هنوز تکليف خود را روشن نکرده است و در رابطه با مساله اصلي موجوديت خود، بعنوان يک حزب چپ سراسري يا کردستاني، به تصميم گيري نهاني نپرداخته است. امري که نياز به شهامت در گفتار و کردار اين رهبري براي پايان دادن به اين دوگونه‌گرايي فکري و تشکيلاتي دارد.
بدون شک وجود دو تشکيلات همنام، بويژه در دنياي مجازي، موجب بروز اختلاف، درگيري لفظي و سردرگمي بسياري از هواداران آنها خواهد شد. براي جلوگيري از عواقب منفي چنين برخوردهايي، چه بسا بهتر باشد که “کومه‌له” براي ايفاء نقش واقعي خود در کردستان ايران، تحت همين عنوان يا حزب کمونيست (يا سوسياليست) کردستان ايران به موجوديت و مبارزه خود ادامه دهد، امري که با فلسفه وجودي و تاريخي آن همخواني بيشتري دارد.
