انقلاب ۵٧ و کارگران صنعت نفت!
مقدمه: شناخت نقش کارساز اعتصاب کارگران صنایع نفت در قبل از قیام ۵٧ و بعد از قیام برای نسل جوان امری ضروری است. به این منظور مروری بر اعتصابات کارگران صنایع نفت در این نوشته تقدیم، میشود.
اعتصاب عظیم کارگران نفت در ماه های قبل و بعد از قیام ۵٧موثرترین ضربه را به رژیم سلطنت وارد کرد. این اعتصابات با آشکار کردن قدرت موثر و سرنوشت ساز کارگران نفت، در همانحال سران و رهبران نظام اسلامی را به هراس انداخت.
آغاز شکست انقلاب ۵٧ آنجا بود که مهدی بازرگان، نخست وزیر موقت منتخب خمینی، و گله ای از دیگر عوامل ارتجاع اسلامی، با خرج رژیم سلطنت و با هلیکوپتر ارتش برای خواباندن اعتصاب و بیعت گرفتن با خمینی سراغ کارگران نفتگر رفتند، و به مرور قدرت سیاه و ارتجاعی خود را به کارگران و مردم تحمیل کردند. اما امروز طبقه کارگر بشکل گسترده در اشکال اعتصاب و تجمع بشکل نوینی با طرح خواستهای خود از جمله افزایش دستمزدها، بیمه بیکاری و تامین معیشت بالای خط فقر سنتهای اعتصابات کارگران صنایع نفت را پیگیری کرده است.
مبارزات و اعتصابات قبل از قیام!
آبان سال ١٣۵٧، بر متن خیزش توده ای علیه رژیم پهلوی(سلطنت) شاهد یکی از عظیم ترین اعتصاب کارگری ایران بود که در سطح بین المللی انعکاس یافت. اعتصاب نفتگران که بسیار سریع با نشان دادن قدرت کارگران نفت ، شعار کارگر نفت ما، رهبر سر سخت ما را بر سر زبانها انداخت!
روز اول آبانماه ۵٧، کارگران پالایشگاه ها با خواست ٢۵درصد افزایش دستمزد، افزایش کمک هزینه تحصیلی فرزندان کارگران و کارکنان نفت و افزایش کمک هزینه مسکن دست از کار کشیدند. خواستهای اعلام شده بسرعت عملی شد و اعتصاب بعد از سه روز پایان یافت.
٧شهریور۵٧، ادامه اعتصاب. خواستهای اعلام شده؛ الغای حکومت نظامی، آزادی زندانیان سیاسی، انحلال سازمان امنیت، اخراج مستشاران امریکایی، مبارزه علیه فساد مقامات و کیفر دادن مسئولین جنایاتی که علیه مردم صورت گرفته است.
١٠ آبان۵٧، ۶٠٠نفر از کارگران نفت تبریز با تاکید مجدد بر خواستهائئ چون آزادی کلیه زندانیان سیاسی، لغو حکومت نظامی، انحلال ساواک، لغو قراردادهای تحمیلی نفت و اعلام همبستگی با و پشتیبانی از کلیه خواستهای کارگران صنعت نفت جنوب دست از کار کشیدند.
١٠ آبان۵٧، در شیراز ۴٠٠ نفر از کارگران نفتگر با اعلام همبستگی و پشتیبانی از کلیه خواستهای کارگران نفت جنوب دست به اعتصاب زدند.
١٠آبان۵٧، ١۴۵٠نفر از کارگران و کارکنان قسمتهای پژوهش، پخش اکتشاف، خط لوله، بازرگانی و گاز پالایشگاه نفت به حمایت از کارگران و کارکنان اعتصابی صنعت نفت جنوب، اعتصاب کردند.
پالایشگاه آبادان یکی از بزرگ ترین پالایشگاه های جهان محسوب می شد و اعتصاب کارکنان صنعت نفت، تولید و صادرات نفت ایران را کاهش داده بود به گونه ای که «شریف امامی» نخست وزیروقت اذعان داشت این واقعه روزانه حداکثر ۵٧میلیون دلار از در آمد ارزی را کاهش داده.
١٣آبان۵٧، اجتماع بزرگی با شرکت صدها نفر از کارگران که از نقاط مختلف آمده بودند در محل پالایشگاه آبادان برگزار شد.
هجوم ارتش!
شب هنگام ارتش حمله حساب شده ای را به به پالایشگاه آغاز کرد. به سوی کارگران آتش گشوده شد. تعدادی از کارگران جان باختند. شمار زیادی زخمی شدند. کارگران ناچار به ترک پالایشگاه شدند. تعدادی از فعالین اعتصاب به اسم “محرک ها” توسط نیروهای حکومت نظامی دستگیر شدند.
٢٠ آبان۵٧، یک هفته پس از اولین هجوم ارتش، مدیریت شرکت نفت اعلام کرد که با پایان اعتصاب ١٠درصد به سود ویژه کارگران افزوده خواهد شد. آتش گشودن نیرهای ارتش به طرف کارگران اعتصابی ادامه یافت. تعداد دیگری از کارگران اعتصابی در آبادان با گلوله نظامیان از پا درآمدند. اما اعتصاب ادامه یافت.
٣٠ آبان ۵٧، اهواز مرکز بعدی اعتصاب؛ پس از هجومهای ارتش به کارگران نفت آبادان، مرکز پر تپش اعتصاب به اهواز انتقال یافت. کارگران صنعت نفت اهواز، با اعلام دوباره خواستهای اعلام شده در آبادان، یک اعتصاب گسترده را آغاز کردند. در طول اعتصاب کارگران نفت اهواز، هر روز در جلوی ساختمان مرکزی شرکت نفت تجمعاتی برپا میشد، اخبار اعتصاب سایر قسمتهای شرکت نفت در شهرهای دیگر در میان کارگران رد و بدل میشد و سخنرانی هایی پر شور ایراد میشد. در این تجمعات پیامهای همبستگی کارگران اعتصابی بانکها، مخابرات، دارایی، توانیر، صنایع فولاد و همچنین استادان دانشگاه ها و دانشجویان خوانده میشد. با شروع اعتصاب در اهواز کمیته اعتصاب نیز تشکیل شده بود. ۶٠ نماینده از قسمتهای مختلف شبکه تولید انتخاب شده بودند تا هم خواستهای قسمت خود را مطرح کنند و هم تصمیمات گرفته شده برای ادامه اعتصاب را به قسمتهای خود منتقل کنند. در کمیته اعتصاب صدور قطع نفت عملی، شد.
٢١ بهمن ۵٧، خمینی جنایتکار و دولت موقت یک روز قبل از ٢٢بهمن۵٧ اعلام کردند با روی کار آمدن دولت موقت اعتصاب باید پایان بگیرد!
مبارزات کارگران نفت بعد از قیام!
در بسیاری از بخشهای صنعت نفت پس از قیام،کارگران ۴٠ساعت کار و دو روز تعطیل هفتگی را عملا به اجرا درآوردند. دو روز تعطیل هفتگی برای کارگران از مهمترین دستاوردهای کارگران در قیام بحساب میآمد. جمهوری اسلامی نیز تعرض علنی و آشکار خود را به توده کارگران نفت، با تعرض برای بازپس گیری همین دستاورد آغاز کرد. بدنبال بخشنامه عمومی دولت دایر بر رسمی نبودن تعطیلی پنچشنبه، تعرض عملی برای لغو تعطیل پنچپشنبه ها در صنعت نفت آغاز شد.
کارگران پالایشگاه آبادان با عتراض قاطع سوت مبارزه و مقاومت علیه تعرض دولت را بصدا درآوردند. این اعتراض سریعا در بخشهای دیگر صنعت نفت گسترش یافت.
۴مهر۵٨، بدنبال بخشنامه دولت، بخشنامه ای از طرف هیئت رئیسه پالایشگاه و خدمات آبادان مبنی بر لغو تعطیلی پنچشنبه ها صادر گردید. بلافاصله کمیته نمایندگان منتخب کارگران پالایشگاه آبادان اطلاعیه ای صادر و بطور وسیع در مقابل بخشنامه ضد کارگری هیئت رئیسه در میان کارگران توزیع نمودند. در متن اطلاعیه آمده بود؛ «کمیته کارگران پالایشگاه آبادان قاطعانه اعلام میدار؛ از آنجائیکه تصمیم متخذه بدون مشورت کارگران آبادان بوده، بدین جهت کارگران کمافی السابق ساعت کار کنونی را ادامه خواهند داد». کارگران میبایست طبق مفاد بخشنامه صادره شرکت نفت از ساعت ٧ صبح تا ٢ بعدازظهر کار کنند یعنی ٧ساعت در روز. اما در روز ٧مهر ماه ۵٨ کلیه کارکنان به جای ساعت ٢ تا ساعت ٣ بعدازظهر در محل کار ماندند. راننده های اتوبوس هم به پشتیبانی از خواست کارگران، حاضر به خارج شدن از محوطه گاراژ نشدند. بدین ترتیب کارگران، از اجرای بخشنامه دولت بازرگان سر باز زدند.
کارگران صنعت نفت آغاجاری، و نفتگران آهواز در روز پنچشنبه بر سر کار نرفتند.
کارگران پالایشگاه شیراز هم در تاریخ ٨مهر در اعتراض به لغو تعطیلی پنچشنبه ها، دست به اعتصاب زدند و در کارخانه متحصن شدند.
کارگران پالایشگاه آبادان، شیراز، تبریز، گچساران روز پنچشنبه بر سر کار حاضر نشدند.
در تهران قسمتهای مختلف صنعت نفت، طی نامه ای به وزیر کار خواستار رسمی شدن تعطیلی پنچشنبه ها شدند. کارگران پالایشگاه تهران، تاریخ ١٢آبانماه را بعنوان آخرین مهلت تعیین نمودند.
شوراهای صنایع نفت جنوب طی نامه ای به وزیر نفت اعلام کردند که حداکثر سوم آبانماه پنچشنبه ها بر سر کار حاضر میشوند.
و در شمال سندیکای مختلف پخش گاز، خطوطه لوله، انبارها و ادارات مرکزی ١٢آبانماه را آخرین فرصت اعلام کردند.
مبارزه برای دفاع از تعطیلی پنچشنبه ها، از شورانگیزترین مبارزات کارگران صنعت نفت بعد از قیام بود.
نسان نودینیان
منبع مورد استفاده کتاب “فقط کارگران میتوانند” از انتشارات حزب کمونیست ایران.
٢٣ بهمن ١٣٩۴
١٢ فوریه ٢٠١۶