زلزله در عراق، پیامد جنگ های منطقه ای

میوه های رسیده و گاه گندیده خود به خود به زمین نمی افتند. نسیمی یا تندبادی باید بیاید و کار را یکسره کند. انجام تحولات مهم سیاسی، ایجاد صف بندی ها و ائتلافات نوین، تغییر ساختارها و سلسله مراتب قدرت در سطوح منطقه ای و جهانی نیز نیاز به جرقه و کاتالیزور دارد. آنچه امروز در صحنه تیره و تار و پُر گرد وغبار عراق می بینیم این پتانسیل را دارد که به یک جرقه و کاتالیزور تبدیل شود. کاتالیزور برای انجام بخشی از تغییراتی که روی دست «تاریخ» مانده است.
نیروی نظامی نسبتا بزرگی در بخش های غربی و مرکزی عراق عرض اندام کرده است. ستون فقرات این نیرو را «دولت اسلامی عراق و شام» (یا داعش) تشکیل می دهد. داعش نیروی متعصب مرتجع و زن ستیزی است که مقررات قرون وسطایی را در مناطق تحت سلطه اش برقرار می کند. شواهد خبر از این می دهند که عربستان سعودی حامی اصلی مالی و تسلیحاتی داعش است. در عین حال، سال گذشته گروهی از تحلیل گران عرب از وجود تماس هایی میان جمهوری اسلامی ایران و این نیرو خبر دادند. تحلیل شان این بود که «سپاه قدس» از یک سو داعش را تشویق به حضور در مرزهای شمال غربی عراق و مقابله با قدرت گیری نیروهای کُرد مخالف رژیم سوریه می کند و از سوی دیگر می کوشد وحشیگری های داعش را دلیلی بر حقانیت حکومت بشار اسد جلوه دهد. اینک داعش در ائتلاف با نیروهای سنی قبایل عراق و بازماندگان حکومت بعث و بخشی از اهالی استان های انبار و صلاح الدین که از سرکوب و فساد دولت مرکزی و نیروهای شیعی به تنگ آمده اند، عملیات نظامی گسترده ای را سازمان داده و در حال پیشروی و تحکیم مواضع خود است. تسخیر سریع چند شهر توسط این ائتلاف خصلت شکننده و پا در هوای ساختار حکومتی در عراق را بیش از پیش آشکار کرده است. قطب بندی درون طبقه حاکم و تجزیه ساختار سیاسی بر اساس مرزهای مذهبی و ملیتی (شیعه و سنی و کُرد) آشکارا شتاب می گیرد. مهم نیست که اهداف نظامی داعش و نیروهای موتلفش واقعا چیست و آیا هجوم و پیشرویشان می تواند به یک پیروزی پایدار منجر شود یا نه. آنچه اهمیت دارد شکل گیری یک وضعیت جدید و یک بستر جدید برای تبانی ها و رقابت های میان قدرت های امپریالیستی و دولت ها و نیروهای مرتجع منطقه است. رقابت ها عمیق تر می شود و نیاز به انجام تبانی ها و ایجاد صف بندی های جدید با حدت و شدت بیشتری خود را تحمیل می کند.
به موضع گیری های آشکار مقامات جمهوری اسلامی و سخنگویان رنگارنگ دولت آمریکا در مورد این تحولات نگاه کنید. ببینید چه بی پرده و فارغ از ملاحظات دست و پا گیر، از امکان و فرصت همکاری میان دو کشور برای باز گرداندن «ثبات و آرامش» به عراق و مقابله با «تروریست های تکفیری» می گویند. حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور یک نظام بحران زده و پُر شکاف که با فلاکت و نارضایتی رو به رشد مردم روبروست، به نرمی گلایه می کند که «هنوز که آمریکا علیه داعش دست به کار نشده، هر وقت دست به کار شد مساله همکاری در این زمینه را بررسی می کنیم!» آمریکایی ها نیز با لحنی دو پهلو همین تمایل را بازتاب می دهند. از یک سو، مقامات وزارت دفاع آمریکا از اینکه «همکاری با ایران در عراق در دستور کار نیست» می گویند و از سوی دیگر، با ژستی معنا دار، یک مقام آمریکایی که به سرسختی در برابر رژیم ایران شهرت دارد «امکان همکاری نظامی ـ امنیتی با ایران علیه داعش» را مطرح می کند. بدون شک، در راه این گونه همکاری ها و نزدیکی ها کماکان موانعی وجود دارد که بخشی از آن به اختلافات در هیئت حاکمه هر دو کشور بر می گردد؛ اما این مساله اصلی نیست. مساله اصلی، نیروی کششی است که طرفین را جبرا به تسریع تلاش ها و انطباق هر چه بیشتر سیاست ها و طرح های خود با شرایط بی ثبات موجود وا می دارد.
از نظر امپریالیسم آمریکا، همکاری نظامی ـ امنیتی با جمهوری اسلامی در موضوع عراق می تواند فرصتی باشد برای کشاندن طبقه حاکمه ایران زیر چتر خود و استفاده از این مساله به عنوان یک سکوی پرش تازه برای بسط و تحکیم نفوذ سیاسی و اقتصادی و نظامی آمریکا در ایران و کل منطقه. از نظر جمهوری اسلامی، این همکاری می تواند فرصتی باشد برای رفع «نگرانی های امنیتی دیرینه» از جانب آمریکا؛ فرصتی برای تثبیت جایگاه نظام ایران در منطقه و فروختن خود به قیمتی بالاتر در بازار رقابت ها و صف آرایی های امپریالیستی. فرصتی که اگر از آن استفاده نشود می تواند عواقب جبران ناپذیر و متزلزل کننده ای برای جمهوری اسلامی در پی داشته باشد.
تحت این شرایط، آیا جمهوری اسلامی و «سپاه قدس» اش فرصت خواهند یافت که وظیفه پیشبرد یک جنگ نیابتی جدید را از جانب آمریکا به عهده گیرند؟ آیا مداخله مستقیم نظامی جمهوری اسلامی در عراق جرقه حضور آشکارتر و پُر دامنه تر قدرت های ریز و درشت منطقه ای و امپریالیستی را در آن کشور نخواهد زد؟ و بالاخره آیا اتخاذ چنین سیاستی، در درون هیئت حاکمه ایران با واکنش و ضدحمله جناح ها و باندهای سیاسی ـ اقتصادی ـ نظامی که پیوند تنگاتنگی با قدرت های امپریالیستی رقیب آمریکا (مشخصا روسیه) دارند مواجه نخواهد شد؟ پرداختن به پرسش هایی از این دست و عمیق شدن در مورد مفهوم و دامنه چنین احتمالات و دورنماهایی کمک می کند تا از تضادهایی که صحنه سیاسی امروز ایران و منطقه و دنیا را شکل می دهند، جایگاه و تاثیر و اهمیت هر یک و نتایجی که می تواند از تاثیر متقابل آن ها به دست آید شناخت بیشتری به دست آوریم.
تحولات جاری یک تاثیر مهم دیگر هم دارد و آن شکل و جهت دادن به افکار عمومی و ذهنیت توده هاست. رسانه های اصلی غرب درگیری های عراق را جدال بین نیروهایی که «به هر حال» در جبهه آزادی و انسانیت و تمدن جای دارند با نیروهای جبهه توحش و تعصب و ترور قرون وسطایی معرفی می کنند. رسانه هایی که مرتبط یا متحد با قدرت های رقیب آمریکا و اروپا هستند (شبکه های روسی و امثالهم) آمریکا و غرب را برای زاییدن و پرورش نیروهای توحش و ترور مذهبی نکوهش می کنند تا راه نفوذ فکری رقیب را در افکار عمومی بین المللی ببندند و نقش خود را در ایجاد و تداوم وضعیت فلاکت بار و کشنده ای که بر دنیا حاکم است بپوشانند. در غیاب یک قطب قدرتمند فکرساز در سطح جهانی که مرتبا ایده و استراتژی انقلاب کمونیستی را به مثابه تنها آلترناتیو واقعی در برابر دنیای امپریالیستی و مصائب ناگزیرش انتشار دهد، تصاویر و تحلیل های مغشوش و گمراه کننده رسانه های امپریالیستی می تواند خریدار پیدا کند و به طرز تلقی عمومی تبدیل شود.
واقعیت اینست که نیروهای امپریالیستی و شریکان و کارگزاران شان در به اصطلاح «جبهه دمکراسی و تمدن» و نیروهای مرتجع و متعصب بنیادگرای مذهبی در به اصطلاح «جبهه توحش و ترور» نقاط مشترک مهمی دارند. اول اینکه همگی آن ها علیرغم هر ادعایی که داشته باشند می خواهند نظام طبقاتی حاکم بر دنیا را حفظ کنند. آن ها همگی دشمن انجام یک انقلاب اجتماعی ریشه ای و مردمی در سیاست و اقتصاد و فرهنگ جامعه بشری اند. دوم اینکه همگی شان به هر وسیله می کوشند این دروغ را به میلیاردها انسانی که از ستم و استثمار حاکم در رنجند بقبولانند که راهی جز انتخاب بین این دو قطب پوسیده و منسوخ (امپریالیسم و دمکراسی خونین اش از یک سو و بنیادگرای مذهبی با جهل و تعصب خونین اش از سوی دیگر) وجود ندارد. یعنی مردم دنیا مجبورند یا گوشت دم توپ منافع امپریالیست ها شوند و یا سرباز ارتش های انتحاری مرتجعانی نظیر داعش و القاعده و… این همان دروغی است که مشابهش را نظام ضدمردمی جمهوری اسلامی برای بیش از سه دهه به خورد مردم می داد: «باید بین ما و آمریکا یکی را انتخاب کنید! آلترناتیو دیگری وجود ندارد!» این در شرایطی است که تشدید ستم و استثمار، گسترش فقر و فلاکت و جهل، و محکم تر شدن بندهای تبعیض طبقاتی و جنسیتی و ملی و مذهبی، گلوی دنیا را می فشرد و اوضاع با فریاد یک تحول ریشه ای را طلب می کند.
در این شرایط، هیچ کاری زیان بارتر از پراکندن بذر ترس و توهم در صفوف مردم نیست. هیچ کاری خیانت بارتر از جبهه گیری در این دعوای ارتجاعی در کنار یکی از این دو نیروی پوسیده و منسوخ نیست. باید ریشه های ضعف و از هم گسیختگی و بحران های گریز ناپذیر نظام های طبقاتی حاکم بر هر کشور و نظام سرمایه داری امپریالیستی حاکم بر دنیا را از پس قدرت نمایی ها، کشورگشایی ها و عوامفریبی ها برملا کرد. باید با صدای بلند به دنیا اعلام کرد که برای پایان دادن به رنج و آوارگی و عدم امنیتی که هر روز گروه های بزرگی از مردم را در کشورهای مختلف به کام خود می کشد نیاز به پرچمی متفاوت است: پرچمی که سیاست و اقتصاد و فرهنگی کاملا متفاوت از قطب های ضدمردمی موجود را پیش می گذارد.
باید با صدای بلند به مردمی که از وضع کنونی در رنجند و منافع اساسی شان در تضاد با نظام ستم و استثمار طبقاتی است اعلام کرد که برای حل مشکلات نه می شود به خدای ناموجود آسمانی توکل کرد و نه به خدایان زمینی (از امپریالیست های غربی و رقیبان روسی و چینی شان گرفته تا جناح های مختلف جمهوری اسلامی یا گروه های کهنه اندیش و خونریز مذهبی از قماش داعش). باید توده های مردم را به ضرورت همبستگی انترناسیونالیستی با همسرنوشتان شان در همه کشورها آگاه کرد و با تکیه به تجارب گذشته و واقعیات جاری در این دنیای در هم ادغام شده به همگان نشان داد که تنگ نظری های ناسیونالیستی و مرزکشی های مذهبی و ملی و نژادی چقدر پوچ و بی پایه و مسموم کننده است. هیچ راهی جز ساختن پُر تلاشِ یک آلترناتیو انقلابی با چشم باز، با اتکاء به نیروی خود، و حول رهبری یک نیروی پیشاهنگ کمونیست که راه مبارزه امروز را بر جمعبندی و سنتز علمی از تجارب و دستاوردهای مثبت و منفی انقلاب ها و جنبش های کمونیستی قرن بیستم استوار کرده باشد وجود ندارد.
به نقل از نشریه«آتش»
شماره۳۲ – تیر ۱۳۹۳

n-atash.blogspot.com
atash1917@yahoo.com