گفتگو با مینا تهرانی، آذر کیمیا، تینا خلیفه ای، و جلال.ش به مناسبت ٨ مارس، روز جهانی زن

نشریه سوسیالیسم امروز
February 16, 2019

گفتگو ی نشریه"سوسیالیسم امروز" با  رفقا مینا تهرانی، آذر کیمیا، تینا خلیفه ای، و جلال.ش
 از فعالین حزب سوسیالیست انقلابی
به مناسبت ٨ مارس، روز جهانی زن
(١٣٩٧-٢٠١٩)
 
سوسیالیسم امروز: موقعیت جنبش زن را نسبت به سال گذشته، چگونه ارزیابی میکنید؟ و در ایران تحت حاکمیت این رژیم و فرهنگ و سنن و قوانین اسلامی و مرد سالارانه  زنان از چه موقعیتی برخوردارهستند؟

مینا تهرانی:به نظر من جهش بسیار خوبی نسبت سال قبل این جنبش داشته ودر مدیا داخلی وخارجی وفضاهای مجازی  نیز باز تاب فرا گیر داشته و با طنز وتبلیغات گسترده و برقراری محافل بحث وگفتگو در این زمینه وتهیه کتب ومقاله وفیلمهای آموزشی در سراسر کشور به این موضوع پرداخته، گویی اینکه جامعه تا حد بسیار زیادی به این موضوع اشراف پیدا کرده و زنان ودختران بابرگذاری انواع کمپین های نه به حجاب نه به زندانی سیاسی وشکنجه  نه به حقوق ٦برابر زیر خط فقر کارگران وبازنشستگان و تهیه کلیپهای اعتراضی در فضاهای مجازی واقعا به تمام مواردی که به زن و حقوق او مربوط میشده حتی در روستاها هم صحبت از حق وحقوق وآزادی وبرابری میکنند. چرا از این ثروت بیکران نفت وگاز ومنابع مختلف عده بسیاری بی نصیب مانده ومیلیارد ها دلار وطلا وحقوقهای نجومی به تعداد قلیلی اختصاص یابد .بنظر من الان بهترین موقعیت برای خود آآگاهی بیشتر زنان به امر رهائی خود از جمله از راه روی آوری به سوسیالیسم به عنوان تنها راه رهائی قطعی از تبعیض و نابرابری بر حسب جنسیت است. برقراری سوسیالیسم که ضامن آزادی وبرابری زن و مرد درتمام شئونات میباشد، از اتحاد زنان پیشرو و سوسیالیست همراه با طبقه کارگر میسر میگردد نه الزاما "همه زنان با هم" چرا که بخشی از زنان با وجود دیدن ستم جنسیتی و نابرابر بر خود در صف دشممنان آزادی و  در صف طبقه سرمایه دار قرار دارند. سوسیالیسم میتواند پاسخی بجا و منطقی برای  نه تنها پایان دادن به ستم بر زنان که راه پایان دادن به معضلات  گسترده و دیرینه کشور نیز باشد.

آذر کیمیا: نسبت به سال گذشته به همت مبارزات که صورت گرفته از جمله گسترش مبارزه کارگران و مبارزه بخشی از زنان علیه حجاب و دیگر فشارهای رژیم میتوانیم بگوئیم گامی رو بجلو بر داشته ایم. اما هنوز راه بسیار طولانی برای رهائی کامل پیش رو داریم.منافع سرمایه داری موجود در ایران حکم می کند که وضعیت زنان  و شرایط زندگی زنان درد آورتر از همیشه باشد. بنا به موازین اسلام و دستورات ولایت فقیه زنان جامعه حتی نیمه انسان هم به شمار نمی آیند در چنین جامعه ای و مناسبات کالایی که مردان مالک مطلق زنان هستند و زن هیچگونه تصمیم گیری برای زندگی و سرنوشت خویش ندارد چگونه می توان از حقوق بشر دم زد؟ بی حقوقی زنان در ایران در تمامی عرصه ها وضعیتی را موجب گشته تا زنان در کنار مردان مترقی و آزادیخواه  در صف نخست مبارزه و مقاومت باشند و علیرغم سرکوب خفقان شکنجه و کشتار هیچگاه علیه حکومت از پای ننشیند. خلاصه بگوئیم ما پیشرویهای داشته ایم اما هنوز از وجد یک صف آگاه و پیشرو که متحد و همصدا باشد علیه کل حاکمیت، همه قوانین مذهبی، فرهنگ مرد سالاری، و به ویژه علیه سیستم سرمایه داری که از راه مذهب زن را به کلاهای بسیار ارزان برای خود تبدیل کرده است متاسفانه فاصله زیادی داریم و تنها راه رهای واقعی ما نیز پر کردن این فاصله است. مناسب روز جهانی زن میتواند گامی در جهت پر کردن این خلا باشد.

تینا خلیفه ای:جنبش زنان در سال گذشته پستي و بلندي هاي زيادي به خود ديده چه از نظر اجتماعي-فرهنگي و چه از نظر سياسي-فكري كه بعضي از آن ها موفق و تاثير گذار و برعكس بعضي ديگر به بيراهه ي رسانه اي و جهاني كشيده شد و ماهيت انقلابي خود را از دست داد.جنبش زنان اساساً جنبشي مستقل و خودگردان است كه آزادي هاي زن را به چالش ميكشد و موقعيت فرودست زنان در نظام حاكمه را قبول ندارد حال يا به دنبال تغيير است يا اصلاح قوانين و آدابي است كه دولت و
جامعه مرد سالار به او تحميل ميكند.خواسته‌های زنان پس از اشتغال به ترتیب همچنان افزایش مراکز فرهنگی و تفریحی، آزادی و امنیت، بهبود مسائل معیشتی، باور به توانایی‌های زنان، امکانات تحصیلی و اصلاح قوانین و مقررات مدنی و جزایی تبعیض آمیز علیه زنان بوده است كه با سركوب و تهمت بسياري از جانب حكومت مواجه شدند، افراد فعال وزندانيان زن و فعال اجتماعي كه در ابتدا  با ایجاد محافل و تشکل‌های غیررسمی به طرح مطالبات زنان و ضرورت ایجاد جنبش مستقل زنان پرداختند و تجربه کار مستقل و زنانه را به آزمایش گذاشتند. مانند سپيده قُليان، نرگس محمدي ، آتنا دائمي و ... .وعده هاي انتخاباتي دولت اصلاحات و زنان كانديد و هم سو با اين جريان با مطالباتی که معطوف به تهیه‌ی لوایحی به منظور رفع تبعیض در قوانین موجود، بکارگماردن زنان در سطوح متوسط و بالای مدیریتی، مشارکت در ارکان قدرت، صلح، رفع تحریم‌ها و پرهیز از ادبیات جنگ‌طلبانه، اجرای قانونی اساسی در حوزه‌ی مسائل زنان و امثال آن بود که عمدتا از سوی زنان میانه و اصلاح‌طلب متشکل در «مجمع زنان اصلاح‌طلب»، «جمعیت زنان مسلمان نواندیش»، و «اتئلاف اسلامی زنان» عنوان شد. آن‌طور که دبیر ائتلاف اسلامی زنان در این نشست ادعا کرد ظاهرااین خواست‌ها با برنامه‌ارائه شده از سوی روحانی همپوشانی داشته است. که هنوز هم در حالی که دوره‌ی دوم دولت روحانی دارد به نیمه می‌رسد مشخص شده که حتی این به ظاهر مطالبات حداقلی زنان نیز در چهار چوب برنامه‌های دولت و حاکمیت  نه تنها نمیتواند به رفع ستم بر زن و رهائی او منجر گردد که بیش از پیش زن را در چهار چون عوامفریبانه آصلاحات و قوانینی که بر مبنای ضدیت با زن تدوین شده است نگاه می دارد. بنابراین "تغییراتی" که در این دوره در مورد زنان انجام شد مثل سال هاي قبل  بیشتر ایجاد ویترینی جذاب برای نشان دادن به غرب بود و زنان همچنان درگیر مسائل گذشته بودند: تبعیض در تمامی عرصه‌ها.
در این برهه‌ی زمانی، بسیاری از فرودستان و از جمله زنان به مرز عصیان رسیده بودند و پیش از اینکه متولیان جنبش‌ها به خود بجنبند آن‌ها را پشت سرگذاشته بودند. چند روز قبل از شروع اعتراضات دی ماه ١٣٩۶، دختری در ابتدا بی‌نام و نشان با حرکتی تابوشکن در خیابان
انقلاب تهران، در اعتراض به حجاب اجباری روسری خود را به چوب بست و بدینسان در برهه‌ای که سایر فرودستان نیز کارد به استخوانشان رسیده بود، پرچم مبارزه‌ را به اهتزاز درآورد و موجی را دامن زد که طی آن زنان و مردان بسیاری در همه شهرها این حرکت نمادین رادنبال کرده و به حجاب اجباری “نه” گفتند و با این “نه” گفتن، عملا شاهرگ رژیم مذهبی را نشانه رفتند.

جلال.ش: تجمعات اخیرزنان  و درسال گذشته، چه در زندان،چه درکنار همسران زندانی خود. چه درمقام مادران زندانیان سیاسی ویا کشته شدگان، چه درمقام همسران مخالفان و چه........همراهان همیشگی جنبش زنان هستند و تا امروز سکوت اختیار نکرده اند و منفعل نبوده اند. حکومت ایران با آویزان شدن به ریسمان حکومت اللهی هر سرکوب وجنایتی را توجیه میکند وهر حرکت تغییر طلبانه را عناد با دین وحکومت مینامد. اینجاست که جنبش زنان نیز دستخوش تغییر ساختاری می‌شود واز استراتژی اصلاح به سوی استراتژی تغییر حرکت میکند وخواهان تغییر قوانین تبعیض آمیز از مسیر امید بستن به سرنگونی کل حاکمیت مذهبی مهمترین هدف خود قرار می‌دهد.
 واقعیت امر این است همچنان خشونت علیه زنان درخانه وخیابان و مدارس و محل کار حرف  اول رامیزند، اما همه باید بدانند بدون آزادی زنان آزادی در بند است و جامعه درغل وزنجیر! در هیچ کشوری بدون نقش پیشرو و یاری وهمکاری زنان رهائی و آزادی متحقق نمی شود.
 

سوسیالیسم امروز: بنظر شما در روز ٨ مار س و قبل از آن چه کارهای به این مناسبت میتوان در شهرها ، محلات و مراکز مختلف  آنجام داد تا پیام آزادیخواهانه و برابری طلبانه ٨ مارس را به همه جا برسانیم.

مینا تهرانی: به نظر من با بر نامه ریزی وتهیه آفیش وبنر های تبلیغاتی وجلسات بحث وگفتگو قبل از ٨مارس باید شروع و برگزار کرد تا توجه جامعه زنان و مردان وجوانان به این موضوع مهم جلب کرد و در سطح جامعه از نظرات مختلف مردم اطلاع پیدا کرد مهم این است به اهمیت اینروز علل وجودی آن و عام و یا حاملین که باعث نابراری و ستم و تبعیض علیه زن گردیده پی برده شود، و را مباره با آن را را بهتر پیدا نمود و جمعیت بیشتری از زنان و مردان برای پایان دادن به این ستم شرم آور اقدام نمایند. افشای حکومت اسلامی، قوانین مذهبی، مرد سالاری و نظام سرمایه داری به عنوان منشاه اولیه اعمال نابرابری زن و مرد باید اطلاع رسانی کرد و جنبش راه انداخت.طی ٤٠سال اخیر خصوصا شاهد مبارزات زنان بطور جدی در بدست آوردن حقوق مادی واجتماعی شان بودیم و حالا بعد از این همه سال تلاش باید نتیجه عملی از مبارزات خود را ببیندواین امر میسر نخواهد شد بجز در سایه سوسیالیسم ! من توصیه میکنم زنان ایران اقدامات عملی علیه حجاب اجباری، قتلهای ناموسی، تجدا سازیهای جنسیتی و اقدامات مشابه مشترک زنان و مردان آزادیخواه آنجام دهند تا به کل سیستم و ظلمی که بر ما میرود نه بگوئیم.

آذر کیمیا: از نظر من راه حل نهایی برای برداشتن هر گونه ستم جنسیتی تنها بسنده کردن به خواست های حقوق زنان نیست بلکه ناظر کردن یک استراتژی سوسیالیستی بر جنبش زنان است که دلیل و ریشه این تبعیضات را همزمان نشان می دهد ما خواهان آزادی کامل و بدون قید و شرط و برابری کامل انسانها صرف نظر از رنگ و جنس به معنای واقعی هستیم مبارزه با ستم جنسیتی از مبارزه طبقاتی جدا نیست و ازاین رهگذر است که ما می توانیم وظیفه ای بسیار مهم و حیاتی برای پایان دادن به هر نوع ستمی که بر زنان بویژه در جامعه ای مانند ایران که معیارها جنسیتی است را برداریم مقدمه هر حرکت و هر حق خواهی آگاهی ست و زنان ایران امروز رفته رفته به این آگاهی رسیدند این راهی است که باید پیموده می شد تا زنان ایران اکنون اینجا ایستاده باشد مطالبات یک شبه ایجاد نمی شوند و یک شبه نیز محقق نمی شوند بدون آزادی زن جامعه آزاد نخواهد شد و بدون سرنگونی جمهوری ضد زن اسلامی زنان به حقوق خود دست نخواهند یافت برای کوتاه کردن دست مذهب از زندگی مردم در دفاع از برابری بدون قید و شرط زنان و مردان باید زنان به آگاهی طبقاتی برسند.

تینا خلیفه ای: اکنون و با گذشت نزدیک به یک سده از مبارزات زنان ایران هنوز در جایی ایستاده‌ایم که باید بگوییم زنان از دیدگاه سیستم حاکم در جایگاه انسان و با حقوقی برابر با مردان در نظر گرفته نمی‌شوند و حقوق ابتدایی آنان همچون حق طلاق، حق حضانت فرزندان و یا حق داشتن پاسپورت و سفر کردن بدون تائید و اجازه همسرانشان از آنان سلب شده است. امااین تمام مشکل نیست اگرچه تلاش بزرگی وجود دارد که مشکلات متعدد و پیچیده زنان ایران را با همه تنوعاتشان به این موارد مهم اما کلی تقلیل دهد.
همزمان با سیاست کنترل همه جانبه زنان از سوی حکومت، مردان، دست‌کم بخشی موثر از آنان، متاثر از فرهنگ تاریخی مردسالار، در جایی که از مشارکت دمکراتیک در قدرت برابر محروم شده‌اند کوشیدند از رهگذر اعمال سلطه بر زنان و کنترل آنان در حوزه خصوصی وفضاهای عمومی که از کنترل حکومت خارج است، قدرت انکار شده خود را بازیابی کرده و به این شکل "هویت مردانه" خویش را در پیوند با سرکوب زنان تقویت کنند.آخرین باری که زنان ایران در روز «هشت مارس» به خیابان‌ها آمدند ۱۷ اسفند ۱۳۸۵ بود: خیابان بهارستان،مقابل ساختمان مجلس؛ تجمعی که در نهایت با ضرب و شتم و بازداشت شرکت‌کنندگان آن تمام شد. پس از آن، با تشدید فضای امنیتی، تا ۱۱ سال امکان فراخوان دادن برای تجمع «روز جهانی زن» وجود نداشت.کی از فعالان حقوق زنان که فراخوان تجمع هشت مارس امسال راداده‌اند، با اشاره به این که جنبش‌های اجتماعی در دوره‌های اوج و فرودشان شیوه‌های مختلفی را میآزمایند،  «این سال‌ها، از ۸۵ تا الان، سال‌های پر نشیب و فرازی بود. ما کمپین‌های مختلفی را پشت سر گذاشتیم، بحث‌های نظری فراوان کردیم. به میان مردم رفتیم، و گروه‌هایمختلف رسمی و غیررسمی تشکیل دادیم، و حالا همگام با دیگر مردم که به بازپسگیری خیابان اقدام کرده‌اند، آماده‌ایم و آمده‌ایم تا حق خود را از خیابانهای شهرمان طلب کنیم.علاوه بر پررنگ بودن توجه به مشکلات معیشتی و اقتصادی، اعتراض به حجاب اجباری از نکات مهمدر هردو بیانیه است، هرچند برخی این انتقاد را مطرح کرده‌اند که، پس از حرکت‌های دختران خیابان انقلاب و بازداشت و سرکوب آنها از سوی پلیس، فعالان داخل کشور توجه لازم و کافی را به این مسئله نداشته‌اند، و به نظر می‌رسد حجاب همچنان در فهرست اولویت‌های‌ جنبشزنان ایران قرار نگرفته است. البته، نباید فراموش کرد که مخالفت با حجاب اجباری همچنان یکی از خط قرمزهای حکومت است که می‌تواند هزینه‌ی سنگینی را به مخالفانش تحمیل کند. با این حال، به غیر از یک اشاره‌ی کوتاه به «لغو پوشش اجباری» در فهرست خواسته‌های«کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز»، این نخستین بار است که در دو بیانیه‌ی صادرشده از سوی فعالان حقوق زنان در داخل ایران، به حجاب اجباری، اعتراض شده است. اما بنظر من  باید روس‌ای سنتی مبارزه برای آزادی زن و توصل به سنتهای رفمیستی و "یوشکی" و غیره را کنار گذاشت و مبارزه مستقیم و رادیکالتری علیه حاکمیت، مرد سالاری، مذهب و هر پدیده ای که نافی برابری زن و مرد است بدست گرفت و به امر کل جنبش تبدیل گردد، از اینروراه حل به نتيجه رسيدن جنبش زنان سكولاريزه كردن مبارزات و راه حل سوسياليستي و حق طلبانه است كه جواب محكمي به ظلم و ستم و آپارتايد جنسي  است.

جلال.ش: برگزاری مراسمهای باشکوه در مراکز شهر و محلات و محل کار، اعلام مطالبات آزادیخواهانه زنان در راستایی برابری زن و مرد، شعار نویسی در همه جا به نفع زنان و علیه حاکمیت و مرد سالاری و مذهب، اعلام مطالبه دستمزد برابر،علیه پوشش اجباری و کلیه قوانینی که نافی برابری زن و مرد است از جمله اقدامات مهمی هستند که به مناسب روز جهانی زن در ایران می توان انجام داد و طبعا با حمایت و همراهی کارگران و همه مردان و جوانان آزاد اندیش و طرفدار ان برابری زن و مرد. بخشی از این تلاشها سیاسی -تبلیغی هستند، اما بخش مهتر آن اقدامات عملی و گردهمائی و راهپیمائی و اعتراض میتواند باشد.

منبع: شمار ٨٧ نشریه سوسیالیسم امروز
٢٧ بهمن ١٢٩٧
١٦ فوریه ٢٠١٩