جلال ال احمد ، با افکاری ارتجاعی ،اما عدالت خواهی با سری نترس در مقابل استبداد

بهروز شادیمقدم
January 31, 2020

جلال ال احمد ، با افکاری ارتجاعی ،

اما عدالت خواهی با سری نترس در مقابل استبداد .

بعد از کودتای 28 مرداد 32 و هنگامیکه همۀ احزاب و مخالفین سرکوب شدند و در شرایطی که " در غبار آباد شهر بی تپش وای مرغی هم نمیآمد بگوش ." ال احمد که برخاسته از خانواده ای مذهبی بود و عضو حزب توده و بعد مخالف و منتقد آن حزب و جزوء منشعبین و افشاگر سیاست های شوروی که بر چپ دنیا تسلط داشت . در اواخر دهۀ سی و در دهۀ چهل محور و میدان دار بخش طیف روشنفکری ایران بود در مقابل استبداد حاکم . بحث مرید و مرادی نبود . بحث مقابله بود و نترسی .

ال احمد در عرصۀ ادبیات قلمی شیوا و صریح داشت . نثرش تلگرافی و پر کشش بود و آن قلم حرف اول را میزد . نه به اتکای زیبایی نثر ، بلکه به خاطر جسارت و شهامت صاحب قلم .

در آن اوضاع و احوال احسان یار شاطر رقمی نبود و جرئت نداشت در مقابل ال احمد بایستد و بگوید که " شما خجالت نمیکشید از یک طرف درس آزادی به مردم میدهید و از یک طرف کتابتان را میفرستید به دربار که چاپ آن را توصیه کند ؟ " زمانه که بگذرد و آوار ها بر سر کسی فرود آید ، همین خواهد شد . ال احمد با طرح نظرات مذهبی اش بعد ها آوار جمهوری اسلامی بر سرش ریخت .

روایت ما از تاریخ و رخداد ها و انسانها باید متکی به اسناد و بیان واقعیت ها باشد .

ال احمد سرکش و نا آرام که از چپ مایوس شده بود و آخر سر اسلام را راه نجات میدانست ، نه شریعتی بود و نه شمس ال احمد و نه سیمین دانشور . عدالت خواهی بود نترس . با افکاری ارتجاعی . زیاد عمر نکرد . وسیله ای هم شد در دست حکومت اسلامی . به جرئت میتوان گفت اگر زنده میماند جزو اولین قربانیان بدست این حکومت میشد و اسلام او مانع نمیشد که عدالت خواهی اش را کنار بگذارد .

اظهار نظرهای بچگانه ...

کتاب "سنگی‌ بر گوری" آل احمد ، ماجرای کتاب تک گویی راوی است درباره اینکه خودش (جلال) و همسرش (سیمین دانشور) بچه دار نمیشوند .این کتاب حدیث سنت و مدرنیته است که نویسنده با آن درگیر بوده و جرئت داشته دست به مسئلۀ خصوصی زندگیش بزند .

آقای Mohammad Asgari در کنار دیگر نظراتش در مورد ال احمد در مورد این کتاب نوشته است : " کتاب " سنگی‌ بر گوری " آال احمد را نخواندند که در آن به جز روانپریشی شخصیت دیگری را نشان نداده ." و "سنگی‌ بر گوری" در اوج بی‌ عفتی و بی‌ اخلاقی‌ مکنونات سرکوب شده جنسی‌ خود را بیرون بریزید ، چه نام دارد ؟ "

ایشان که در صفحه شان ، مدیر مدرسه کتاب دیگر ال احمد را هم کتابی فاشیستی نام نهاده اند ، باید بدانند که با اینگونه اظهار نظرهای بچگانه درک نازل خود را از ادبیات نشان میدهند و بس .

آقای عسکری در مورد بالزاک چه نظری دارند که "در لحاف پر قوی سیاسی" میخوابید و بنیانگذار رئالیسم در ادبیات بود . بالزاکی که با کمدی انسانیش و با تعلق طبقاتیش به اشرافیت و گرایش سیاسیش به سلطنت و ارتجاع توانست با آثار بی نظیرش افشاگر اشرافیت و ارتجاع طبقۀ خود شود و در ادبیات یک دوره از تاریخ تاثیربجایی گذارد .

داشتن افکاری ارتجاعی

مانع عدالت خواهی ال احمد نبود .

ال احمد ، نویسنده بود و در سیاست هم دخالت میکرد . بعد از سرخوردگی از چپ و حزب توده و احزاب دیگر ، اسلام را راه حل میدانست . با برآورد های خودش .

فناتیک و ایدئولوژیک نبود . ده سال قبل از قیام مرد . حکومت بر مردۀ او چنگ انداخت و غیر حکومتی ها از بنیانگذاران حکومت اسلامی دانستندش . از آن فراتر هر چه بارش بود کرده اند . داغ دلشان را از حکومت سیاه از او گرفته اند . کسی هم نیست بگوید و بنویسد که آنچه را که بوده بنویسیم . بیشترش عادلانه نیست .

 

چندی پیش در صفحۀ یک فعال فیسبوکی Mohammad Asgari به لجنش کشیدند . رسم عدالت خواهی این است که نظر و قضاوتمان در مورد افراد متکی به اصول و آنچه روی داده باشد . اسناد و واقعیت های رویداده را بیان کنیم .

در جواب صاحب همان صفحه نوشتم که :

شما انگار اولین بار است با شخصیت چند بعدی روبرو شده ای . کسی که افکار ارتجاعی داشته و در عین حال عدالت خواه هم باشد . در اواخر دهۀ سی و در دهۀ چهل تا هنگام مرگش و در آن دوره که همۀ قلم ها غلاف شده بود ، در میدان اعتراض و مبارزه بودن ، قلم را در خدمت تعهد و رو به استبداد گرفتن ، زندگی خود را در این راه گذاشتن و حرص و جوش خوردن و طیف نویسندگان و روشنفکران را به میدان آوردن ، حضور هفتگی در کافۀ نادری و رجوع روشنفکران و مخالفین حکومت در آن جلسات که ال احمد محور و در مرکز آن بود ، در میان قشر روشنفکر و طیف نویسندگان حرف اول و آخر را زدن ( اتوریته ) و در مقابل کنگرۀ حکومتی کنگرۀ نویسندگان را مطرح کردن ، عدالت خواهی نیست ، پس چی هست . داشتن افکاری ارتجاعی مانع این حضور و عدالت خواهیش نمیشد . من نگفتم ال احمد سیاسی نبوده . گفتم سیاستمدار و سیاست باز نبود و اشتباه  سیاسی میکرد .

بهروز شادیمقدم

30.1.2020