به مناسبت روز جهانی زبان مادری

شمس الدین امانتی
February 24, 2019

جلد اول کتاب «الف و ب» کردى، تألیف کمیسیون مرکزى آموزش و پرورش کومه له.

بلشویکها جهت تدریس زبان مادرى در مدارس شوروی سابق «در روز ٢۶ دسامبر سال ١٩١٩ سندى به امضاى لنین رسید. که مطابق آن همۀ کسانى که بین ٨ تا۵٠ سال داشته مى بایستى به زبان مادرى خویش یا به زبان روسى خواندن و نوشتن را فرا بگیرند. طبق این قانون بیسوادانى که بکار اشتغال داشته روزانه به مدت ٢ساعت با دریافت مزد تمام وقت مى بایستى در کلاسهاى سواد آموزى شرکت کنند. از آنجایى که براى آموزش توده هاى عظیم مردم معلم به قدر کافى وجود نداشت، بسیارى از روشنفکران و جوانان بصورت گروه هاى فرهنگى سوسیالیستى به نهضت سواد آموزى مى پیوستند. ماکسیم گورکى نویسنده برجسته شوروى، عضو کمیسیون «لیکبز» بود و تحت نظر او کتابهاى زیادى براى نوسوادان انتشار یافت. برای مبارزه با بی سوادی در جریان دومین کنگره سرتاسری شوراها در شوروی تصمیم گرفته شد تا فرا رسیدن سالروز دهمین سال بنیان گذاری دولت شوروی، بیسوادی در میان گروه سنی ١۵- ٣۵ ساله از بین برود. بدینسان بالغ بر ٨ میلیون نفر می بایستی باسواد می شدند. با توجه به حجم بالای مشمولین این طرح که می بایست سواد فرامی گرفتند برای تامین مکان آموزش تمام اماکن دولتی و عمومی چون کلیساها، باشگاه ها، کارخانه ها و حتی خانه های شخصی در اختیار مراکز آموزشی قرار گرفت. درنتیجه این مبارزه بی وقفه تا سال ١٩٣۴بیش از٩٠ درصد مردم شوروی قادر بودند به زبان بومی خویش بخوانند و بنویسند. در دهه نخست برقراری دولت شوروی، برای بیش از ۴٨ زبان، خط نگارش ابداع کردند تا ضمن جلوگیری از نابودی فرهنگهای بومی، بی سوادی از چهره ملل شوروی زدوده شود و این خدمتی است که بى گمان باید آن را مدیون انقلاب دانست.»

معلمان انقلابی و آزادیخواه در صفوف کو مه له، به تبعیت از این ایده انقلابی بلشویکها ،جهت تدریس زبان مادرى در مدارس کردستان در تأریخ ٩ مرداد سال ۵٩ طى اقدامى انقلابى جهت هماهنگ کردن مبارزات معلمان کردستان در برابر سیستم ارتجاعى حاکم بر آموزش و پرورش، و به منظور باز گشایی آن بخش از مدارس شهرها و روستاهایى که هنوز به اشغال نیروهای رژیم اسلامی در نیامده بود، با صدور بیانیه اى تحت عنوان «جمعیت مستقل معلمان مبارز کردستان ایران» اعلام موجودیت کردند.

کو مه له با الگو برداری از این پروسه انقلابی و علمی بلشویک ها، تدریس زبان کردى در مدارس بوکان توسط معلمان مدارس این شهر در بطن جنبش انقلابی مردم مبارز کردستان علیه استبداد مذهبی حاکم بر ایران را طرح و اجرا کرد.

یکى از خصوصیات نوین مدارس بوکان تدریس زبان کردى درهمه سطوح آموزشى بود. براى این منظور«جمعیت مستقل معلمان مبارز کردستان» در سال ۵۹ و بویژه طى سه ماهه تابستان بابرگزارى دوره هاى فشرده، معلمان را با تدریس زبان کردى و بکار گرفتن کتاب "ئه لف و بى" و لوحه هاى آمادگى مخصوص باتوجه به فرهنگ جنبش انقلابی مردم مبارز کردستان تهیه و چاپ گردیده، آشنا نموده است.

مدارس بوکان که در فضاى دمکراتیک جنبش انقلابى مردم کردستان با ابتکار و برنامۀ «جمعیت دمکراتیک. . » دایر گشته اند، از طرز ادارۀ ویژه اى برخوردارند. مدیرت مدارس شورائى و انتخابى است/ نظاف و سایر خدمات از سوى معلمان و دانش آموزان داوطلبانه انجام می گیرد و فعالیت و بحث سیاسى آزاد است.» شوراى دانش آموزان در ادارۀ امور مدرسه دخالت دارد و جوى دمکراتیک و پر از نشاط انقلابى بر مدارس حکمفرما میباشد.»(برگرفته از خبرنامه کو مه له)

کلام آخر: در بند ۵ از فصل سوم «برنامه کومه له براى حاکمیت مردم کردستان» برسرنوشت خود بویژه در عرصه آموزش و پرورش این برنامه قید شده است که «زبان کردى در مدارس و دانشگاه هاى کردستان تدریس و در ادارات دولتى و مٶسسات فرهنگى و هنرى و رسانه هاى جمعى بکارگرفته شود.»

نمونه اى از «کارنامه مدارس جنبش انقلابی مردم کردستان» در شهر بوکان.

٢٤/٢/٢٠١٩