بهرام رحمانی
bamdadpress@ownit.nu
در رسانه ها آمده است نخست وزیر ترکیه، رجب طیب اردوغان که در کنفرانس اقتصادی بین المللی داووس سوئیس، اسرائیل را به خاطر جنگ در غزه مورد انتقاد قرار داده بود، در یک تماس تلفنی با پرزیدنت شیمون پرس، تاکید کرد که این سخنان او نباید بر روابط دوستانه دو کشور تاثیر گذار باشد. اردوغان در پاسخ به این پرسش که آیا رابطه ترکیه با اسرائیل پایان یافته، گفت: «ما یک رابطه جدی داریم.»
ساعاتی پس از پخش این درگیری لفظی، بسیاری از روزنامه های رسمی ترکیه، ایران، لبنان و… این اقدام ادوغان را ستودند و حتا برخی از این رسانه ها نیز از وی، به عنوان «قهرمان؟!» یاد کردند.
براساس گزارش خبرگزاری ها، بامداد روز جمعه، ۳۰ ژانویه ۲۰۰۹ – ۱۱ بهمن ۱۳۸۷، حدود پنج هزار نفر از طرفداران دولت ترکیه در برابر فرودگاه استانبول اجتماع کردند و از رجب طیب اردوغان، نخست وزیر، که پس از درگیری لفظی در جریان اجلاس مجمع جهانی اقتصاد در داووس، از سوئیس به ترکیه باز می گشت استقبال به عمل آوردند. تظاهرکنندگان پرچم های ترکیه و فلسطینیان را در دست داشتند و اردوغان را «قهرمان ملی» می خواندند.
این تظاهر و نمایش تبلیغی اردوغان، البته که ربطی به حملات خونین حکومت سرکوبگر اسرائیل بر علیه مردم فلسطین ندارد. اما در بطن این نمایش، یک بهره برداری سیاسی مهمی برای ازدوغان و حزب اسلامی وی نهفته، آن هم قرار است در ۲۹ ماه مارس ۲۰۰۹، انتخابات سراسری در ترکیه برگزار شود، مردمی که از روابط اقتصادی، سیاسی و نظامی دولت اسرائیل و ترکیه چندان خبر ندارند این حرکت اردوغان می تواند رای آن ها را به صندوق حزب اردوغان سرازیر سازد. استقبال ۵۰۰۰ تن از طرفداران اردوغان در فرودگاه استانبول که پرچم های ترکیه و فلسطین را در دست داشتند، نمی تواند طرحی از قبل پیش بینی شده نباشد. اردوغان، در ۱۴ مارس ۲۰۰۳- ۲۴ اسفند ۱۳۸۱، به نخست وزیری ترکیه انتخاب شد.
باید دید که این درگیری لفطی بین رجب اردوغان، نخست وزیر ترکیه و شیون پرس، رییس جمهوری اسرائیل با چه هدف و انگیزی ه ای صورت گرفته است؟ در این مطلب سعی می شود هدف و انگیزه آن ها از این درگیری لفظی، مورد بررسی قرار گیرد.
شایان ذکر است که در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۸، یعنی پس حدود یک هفته پیش از حمله حکومت اسرائیل به غزه، شیمون پرز و دیگر سران کابینه وی با سران ترکیه حکومت ترکیه، از جمله رجب طیب اردوغان گفتگو کرده بودند که بنا به گفته مسئول دفتر اردوغان به شبکه جهانی الجزیره، این گفتگوهای بی سرو صدا که به دور از چشم رسانه های خبری دنیا انجام شد در مورد حمله حکومت اسرائیل به غزه بود. طبق هماهنگی های انجام شده قرار بود این حمله به مدت یک هفته و تنها برای نابودی حماس صورت بگیرد. سایت خبری «راشین نیوز» در گزارشی به نام «رییس جمهور اسرائیل از نخست وزیر ترکیه عذر نخواست»، به این نکته اشاره می کند که ناراحتی اردوغان و سران این کشور که در داووس مثل آتش فشانی سر باز کرد بیش تر به خاطر عدم وفاداری اسرائیل به قول و قرارهای خود نسبت به ترکیه بود.
حکومت های ترکیه و اسرائیل، روابط بسیار نزدیک اقتصادی، سیاسی و نظامی دارند. برای مثال، اخیرا یک ژنرال بازنشسته ارتش ترکیه و نماینده کنونی پارلمان این کشور، فاش کرده است که فقط یک رقم همکاری نظامی حکومت ترکیه و اسرائیل، ۷۰۰ میلیون دلار بوده است. روزنامه «ینی شفق» ترکیه، به نقل از «اردال سپاهی»، ژنرال سابق ارتش این کشور و نماینده مجلس فعلی از حزب حرکت ناسیونالیست نوشته است: مناقصه بازسازی ۱۷۰ دستگاه تانک ام – ۶۰، علی رغم مخالفت وی، بنا به دستور مقامات ارشد ارتش در سال ۲۰۰۰ به حکومت اسرائیل سپرده شد. اردال سپاهی که در آن سال، با درجه سرلشکری و به عنوان متخصص تانک در ارتش ترکیه خدمت می کرده است، تصریح کرد دلیل مخالفت وی نداشتن تجربه کافی اسرائیل در بازسازی این مدل تانک ها بوده، کما این که اسرائیل نه تنها تانک های مذکور را سر موعد مقرر بازسازی نکرده، بلکه این امر باعث به تعویق افتادن پروژه تانک ملی در ترکیه شده است.
رابطه ترکیه و اسرائیل در عرصه نظامی، در سال های دهه ۱۹۹۰، شکل علنی و وسیعی به خود گرفت به طوری که فرماندهان نظامی طرفین یک رشته تمرین ها و موافقت نامه های نظامی را شروع کردند تا این که در سال ۲۰۰۰، این رابطه گسترش بیش تری یافت و شامل آموزش های نظامی مشترک، تولید مشترک سامانه های موشکی، ارتقای هواپیمای آمریکایی ارتش ترکیه توسط اسرائیل و تبادل اطلاعات در زمینه های امنیتی – نظامی مورد علاقه دو طرف. هر دو دولت طرفدار آمریکا و و از نظر موقعیت نظامی بسیار شبیه هم هستند.
از میان حدود بیست و چهار موافقت نامه که ترکیه و اسرائیل از سال ۱۹۹۳ با هم امضا کرده اند، قراردادهای اصلی در برگیرنده همکاری و آموزش نظامی، و هم چنین در عرصه همکاری دفاعی – صنعتی و یک قرارداد تجارت آزاد بوده است که همه در سال ۱۹۹۶ منعقد شدند.
اسرائیل جنگنده های اف ۴ و اف ۵ ترکیه را ارتقا داده و مطبوعات اسرائیل از تدوین قراردادهای نظامی دیگر خبر داده اند.
ترکیه دانش نظامی خود را از طریق آموزش مشترک و همکاری نزدیک با ارتش اسرائیل تقویت می کند، توانایی جمع آوری اطلاعات خود را از همسایگان مخاصم و بالقوه دشمن افزایش می دهد و مهم تر این که به منابع تسلیحاتی پیشرفته دست می یابد.
در عرصه اقتصادی نیز حجم تجارت دو جانبه در سال های دهه ۱۹۹۰ گسترش یافت، به خصوص با موافقتنامه تجارت آزاد دو جانبه ۱۹۹۷، حجم تجارت که در سال ۱۹۸۹، ۹۰ ملیون دلار بود، در سال ۱۹۹۹ به ۹۰۰ میلیون دلار افزایش یافت، یعنی ده برابر افزایش پیدا کرد. در سال ۱۹۹۹، اسرائیل بزرگ ترین بازار صادراتی ترکیه در خاورمیانه ارتقا یافت. ۱
اما کارگران، نیروهای چپ و سوسیالیست و مردم آزادی خواه ترکیه، به خوبی می دانند که اردوغان، قهرمان ضدجنگ و حامی حق و حقوق مردم فلسطین نیست و حرکت وی در داووس، صرفا یک نمایش تبلیغی – سیاسی ریاکارانه ای بیش نبوده ا