نگاهی به ابعاد اقتصادی پاندمی کورونا
(بخش چهارم معضل همه گیری کورونا)
از: سعید صالحی نیا
مقدمه:
هفته پیش بالاخره کارشناسان سازمان بهداشت جهانی پدیرفتند و اعلام کردند که بیماری کووید ۱۹ ، پاندمی یا جهانی شده! باید بهشان خسته نباشید گفت! امار منتشر شده موجود نشان می دهد که بیش از ۱۴۰ هزار نفر در تمام قاره ها به این بیماری مبتلا شده اند و میزان مرگ رسمی ۵۴۰۰ نفر است. ایران در این امارها مقام سوم جهانی را داراست! بعد از چین و ایتالیا، ایران بالای ۱۱ هزار نفر را مبتلا و بالای ۵۰۰ نفر کشته گزارش کرده کرده. (۱)
چین تنها کشوریست که رهبرانش ادعا کردند که توانسته اند توسعه این بیماری را متوقف کنند در جالیکه ادعاهی این حکومت جانی را نمی شود پذیرفت و در ضمن اکثر مطلق مردم چین ایمنی ندارند و امواج بعدی این بیماری می تواند دوباره اغاز شود.
امارهای موجود گزارش شده بنا به علل متفاوتی بسیار پائین تر از اعداد واقعی است.بجز عامل دروغگوئی حکومتها ، متدهای تشخیصی ضعیف ، کیفیت خود بیماری و عدم دسترسی مردم به مراکز تشخیصی و درمانی از عواملی است که باید لحاظ شود احتمالا امارهای واقعی شاید دهها برابر انچه باشد که گزارش می شود.
در مقالات قبلی من بتدریج ابعاد مختلف توسعه جهانی بیماری کورونا را مورد بررسی قرار دادم .تاکیدم اینست که معضل جهانی شدن این بیماری در کانتکس بزرگتری باید ضرب شود.جامعه طبقاتی و قطبی شدن بی سابقه جامعه انسانی به اقلیت سرمایه دار و حاکم و اکثریت کارگر و مزد بگیر و فقیر ، هم توسعه این بیماری را تشدید می کند و هم مرگ و میر و خسارات مالی و جانی ناشی از این ابتلا را ده چندان می کند.
لذا بررسی معضل توسعه بیماری کورونا هم از جهت چند جانبه بودن این معضل و هم از جهت توسعه روز بروز این بیماری مرتب باید ادامه یابد.
در این مقاله نگاهی می اندازم به بعد اقتصادی جهانی شدن بیماری کورونا:
(۱)توسعه فقر و افزایش شکاف بین فقیر و غنی
کاملا طبیعی است که بیماری کورونا مثل سایر مصائب اجتماعی گردن اکثریت فقر زده و محروم را بگیرد.هم از جهت عدم دسترسی به امکانات پیشگیری و درمانی هم از جهت تبعات وسیع بیکاریها و کمبودهای وسیع غذائی و اجتماعی متعاقب پدیده منجمد شدن فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی.
پیش بینی می شود که توسعه بیماری کورونا ماهها ادامه یابد.از همین الان شاهدیم که کشورها و حکومتها برای کنترل بیماری دست به بستن محلهای تحصیل تجمع و تولید می زنند و حتی رفت و امد در شهرها را محدود می کنند.قرنطینه های وسیع مثل انچه در چین انجام شد ظاهرا از راههای مهم پیشگری یا کند کردن بیماریست.
عواقب این سیاستها مستقیم به گردن طبقه محروم و زحتمکش خواهد بود.این طبقه بیشترین تاوان را هم از جهت جانی هم از جهت مالی خواهد داد. از همین الان سیل بیکارسازیها اغاز شده و بیکاران در بسیاری کشورها هیچ پشتوانه مالی ندارند.حکومتها هم براجتی حاضر نیستند به مردم فاقد پشتوانه مالی کمکی کنند. این معضل مرتب سنگین تر خواهد شد و توسعه کورونا را به بزرگترین بحران اجتماعی تاریخ معاصر تبدیل خواهد کرد.
(۲)سقوط بازار بورس و استانه اغاز بحران عمیق سرمایه داری:
بحران وسیع جهانی سرامایه داری اخیر دنیا تازه در حال ترمیم موقت بود که جهانی شدن کورونا تبدیل به یک ضربه بسیار سخت به نظم سرمایه شد.
کمپانیهای بزرگ تولیدی و خدماتی مورد بمورد و پله به پله در حال تعظیل شدن هستند.کمپانیهای حمل و نقل و “صنعت توریزم” میلیاردها دلار را از دست داده اند و حکومتهای انها هم در بازپرداخت این ارقام ناتوانند.سقوط بورسها در همه جای دنیا ، سرسام اور است. در امریکا سریع ترین سقوط بازار بورس را در تاریخ امریکا شاهد بودیم.
حکومت ترامپ ابتدا اعلام کرد که این “سقوط ” موقت است! اما با مرور زمان فلج شدن نظام سرمایه داری اثرات بلند مدت خود را خواهد گذاشت .
اقتصاد دانان حتی قبل از بجران جهانی کورونا پیش بینی می کردند که طی سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ فاز جدید کلاپس سرمایه داری اغاز شود .ظاهرا کورونا دارد این روند را تسریع می کند.
حکومتهای سرمایه داری برای احیای نظام سرمایه داری منابع کافی ندارند.لذا نظام سرمایه داری درون یک چرخه مرگ بار افتاده و متاسفانه روی سر مردم بار دیگر خراب می شود.
(۳)ناکارائی اهرمهای سیاسی و نئولیبرالیزم در ایجاد تعادل در نظم سرمایه:
نظام سرمایه همواره از اهرم سیاسی و قدرت حکومتی برای ایجاد تعادل خود استفاده کرده.به خلاف ادعای حامیان سرمایه داری، این نظام از بازتولید خود بدون قدرت سیاسی همواره ناتوان بوده.
در جریان بحرانهای اقتصادی سرمایه داری همواره حکومتها به کمک نظام سرمایه امده اند و با سیاستهای معین بانگی و تغییر نظام مالیاتی و تزریق پول و تغییر نرخ بهره گرفته تا بازخرید موقت مراکز ناکارا و انواع دیگر شگردها باعث شده اند که نظام سرمایه داری روی کار بماند و بازتولید شود.
قدرت سیاسی اهرم موثر نظم سرمایه داریست .این تاریخ نظامهای بهره کشی است و استثناء هم ندارد.
در دوران بحران توسعه چهانی کورونا ، فلج شدن چرخه اقتصاد سرمایه داری بزرگترین چالش را جلوی حکومتها گذاشته.
مکانیزمهای کنترل بحران سرمایه داری این روزها بسیار متزلزل شده اند.
اعتراضات مردم برای دسترسی به بهداشت و درمان مجانی روبه گسترش است. مردم به حق خواهان زندگی امن هستند، می خواهند اگر قرار است در خانه بمانند شغلشان حفظ شود درامدشان حفظ شود و بی خانمان نشوند.
این خواستها در تناقض با سیاستهای نئولیبرال است. سیاستهای حاکم نظم سرمایه داری در مقابل خواستهای بلاواسطه مردم قرار گرفته و با توسعه بیماری و تلفات بیماری این خواستها بیشتر و بیشتر سیاستهای نئولیبرال را به چالش خواهد کشاند.
خلاصه :
توسعه بیماری کورونا ابعاد وسیع بحران سرمایه داری را به فاز جدیدی خواهد کشاند.نظم سرمایه داری در شکل نئولیبرال فاقد توان پاسخگوئی به معضلات جهانی معاصر است. گسترش فقر و تضادهای اجتماعی و اقتصادی جهان را به یک درگیری وسیع طبقاتی خواهد کشاند.تردیدی نیست که جهان معاصر در استانه فاز جدیدی از کلاپس نظام سرمایه داریست بحرانی که احتمالا شدیدتر از بحران دهه گذشته خواهد بود.
حکومتهای سرمایه داری فاقد منابع لازم برای کنترل بحران موجود و عواقب اقتصادی سیاسی ناشی از آن هستند.نئولیبرالیزم در استانه سقوط خود قرار دارد.پیش لرزه های بحران همه جانبه انسانی بیش از گذشته سوال مهم “یا سوسیالیزم یا بربریت” را در مقابل میلیاردها انسان قرار خواهد داد.
تجربه کورونا از سوی دیگر همبستگی جهانی انسانها را رشد خواهد داد و فضا را برای سودجوئیهای معمول سرمایه داران و حکومتهاشان محدود تر خواهد کرد.دنیا یکبار دیگر خواهد دید که برای نظم سرمایه انچه مهم نیست جان و زندگی مردمست.تجربه زندگی یک فرصت دیگر به مردم و فعالین انساندوست خواهد داد تا بفهمند که تداوم زندگی روی زمین به پایان سرمایه داری گره خورده.
منابع بیشتر:
(۱)سایت اینتراکتیو امار جهانی کورونا
https://healthyjean.com/corona/
(۲)نگاهی به معضل همه گیری کورونا (بخش سوم)تئوریهای توطئه و ابعاد روانشناسی فردی و اجتماعی
http://www.azadi-b.com/arshiw/?p=78303
(۳)نگاهی به معضل همه گیری کورونا (بخش دوم) سعید صالحی نیا
http://www.azadi-b.com/J/2020/03/post_58.html
(۴)نگاهی به معضل همه گیری کورونا (بخش اول) سعید صالحی نیا
http://www.azadi-b.com/arshiw/?p=78126
(۵)مصاحبه ها با سعید صالحی نیا در موضوع بیماری کورونا:
پروژه مناظره شماره ۲۰۰ : توسعه بیماری کورونا ، تئوریهای نوطئه و روانشناسی فردی و اجتماعی برخورد به این بیماری
مصاحبه با سعید صالحی نیا
با مدیریت سیمین مجد
تهیه از سامان دری
کلیپ فشرده ۲۰۰برای ایران
مناظره سیاسی شماره ۱۹۹: در حاشیه توسعه بیماری انفلوانزا توسط ویروس کورونا(کووید ۱۹) در ایران -دیدگاه چند جانبه نگر
مصاحبه با سعید صالحی نیا
با مدیریت سیمین مجد
تهیه از سامان دری
کلیپ فشرده ۱۹۹برای ایران