نگاهی به معضل همه گیری کورونا (بخش سوم)
از: سعید صالحی نیا
۷ مارس ۲۰۲۰
مقدمه:
امار جهانی ابتلا به کورونا به عدد ۱۰۲۱۸۰ نفر رسید با ذکر اینکه این عدد بسیار تقریبی است و بخاطر ضعف متدهای تشخیصی و سرعت سرایت بیماری احتمالا بسیار بیشتر است.(۱)
در ایران رقم ابتلا نزدیک به ۵۰۰۰ نفر گزارش شده و از این میان ۱۲۴ مرگ ، ۹۱۳ مورد بهبودی و ۳۷۰۰ نفر مبتلای فعال گزارش شده اند.
در مقالات گذشته(۱و۲) توضیح دادم که توسعه بیماری واگیر در سطح جهانی طبیعتا ابعاد مختلفی بخود می گیرد و در چهارچوب پزشکی فردی صرفا قابل تفسیر و بررسی و درمان نیست.
توسعه این بیماری در بستر روابط نابرابر سرمایه داری ، در بستر حکومت اقلیت بر اکثریت ، در بستر ظلم و ستم طبقاتی در بستر سودجوئی نظامها در بستر روانشناسی فردی و اجتماعی عدم اعتماد به حکومتها و کشاکشهای اجتماعی موجود باید بررسی شود.
طبیعتا همه گیری کورونا بنوبه خود در وضعیت بحرانی جهان ما تاثیر می گذارد ، مرزها را در می نوردد ، بحران اقتصادی موجود را دامن می زند ، بحرانهای جدیدی می افریند و کشاکشهای طبقاتی و سیاسی را تشدید می کند.
وحشت عمومی از بیماری که ابعادش هنوز ناشناخته است ، مشاهده مرگ مبتلایان و خصوصا ترس از “گرفتن بیماری” همه و همه امواجی از عکس العملهای گاها غیر قابل انتظار را بدنبال دارد.
گاها و در همین شرایط ابعد سخیف انسانها و ابعاد بسیار زیبای انسانیت در کنار هم مشاهده می شود.از خودگذشتگی ها و عروج قهرمانانهائی که بدور از ترس برای جان، به کمک دیگران می شتابند در مقابل رفتارهای ناشی از بلاهت خودخواهی و انکار چه از سوی حکومتها چه از سوی مردم.
نکته مهم اینست که بررسی معضل همه گیری کورونا بواقع یک نمونه است که می شود به تمامی معضلات این چنین توسعه اش داد.واکنشهای حکومتها و مردم در این موضوع به طور مشابهی در مقابل حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله یا حوادث اجتماعی دیگر هر روز در مقابل چشم ماست.
جوامع و طبقات حاکم همانطور در مقابل کورونا عکس العمل نشان می دهند که در مقابل سایر معضلات اجتماعی !
در این مقاله به ابعاد دیگری از معضل توسعه کورونا می پردازم که بیشتر وجه روانشناسی فردی و اجتماعی دارد:
(۱)تئوریهای توطئه و کورونا:
تئوریهای توطئه هم توسط طبقات حاکم و هم توسط محکومین زیر دست ساخته می شوند و طبیعتا ریشه ها و علل یکسان ندارند.از زاویه ای می شود این تئوریها را علامت عجز و ناتونی توده ها دانست و از سوئی ابزار تحمیق مردم.
در مورد کورونا هم در ایران هم سایر نقاط دنیا این تئوریها منتشر شده. در ایران اخوندها گفتند این کار “دشمن ضد انقلاب است” و مردم این ویروس را ابزار حکومت برای زدن مردم! برخی از چپهای توده ای نسب کورونا را ابزار امپریالیزم برای زدن چین دانستند(۵) .
ترامپ کورونا را یک دروغ بزرگ حزب دموکرات اعلام کرده که هدفش بی اعتبار کردن اوست!
اینها فقط نمونه هائی است که نشان می دهد که بازار تئوریهای توطئه در فضای همه گیری کورونا بسیار داغ است!
طبیعی است این تئوریها مثل برف در تابستان در مقابل واقعیت اب می شوند اما بطور اعجاب اوری در اشکال دیگر بازسازی می شوند.تئوریهای توطئه را می شود واکنشهای دفاعی ادمها و طبقات علیل دانست که مثل مذهب بسیار سخت جان هستند.
(۲)انکار وجود خطر واقعی کورونا از یکسو و توسعه فضای پانیک و وحشت از سوی دیگر:
هم حکومتها هم مردم در مقابل بلایای این چنین دچار واکنشهای روانی شناخته شده ای می شوند که هر انسانی در مقابل حوادث ناراحت کننده بهش دچار می شود.
از سوئی در عین تایید وجود بیماری کورونا امار می آورند که “انلوانزا بسیار بیشتر می کشد” یا اینکه “اینهم یک سرماخوردگی است و می گذرد” لذا بطور عملی دستورات بهداشتی را زیر پا می گذارند و با قلدری سعی می کنند خطر را انکار کنند.
از سوی دیگر ، پانیک و نوعی وسواس است که شب و روز را از فرد و جامعه می گیرد.زندگی را در ذهن فلج می کند.این وضعیت هم متاسفانه بسیار شایع است و افرادی را که مستعد وسواس و بیماریهای اظطرابی هستند بیشتر طعمه قرار می دهد.
وجود این دو گرایش روانی و رفتاری بنوبه خود اثرات مخربی در برخورد اجتماعی با بیماریهای واگیر دارد.
(۳)سوء استفاده از وضعیت بحرانی برای کسب منافع در مقابل از خود گذشتگی ها و قهرمانی ها:
این دو گرایش هم در وضعیت کنونی هم در میان مردم هم طبقات حاکمه قابل بررسی است.عموما حکومتها در وضعیت کنونی ابتدا برای حفظ خود خطر را کوچک نشان می دهند بعد تلاش می کنند از این وضعیت ابزار تبلیغاتی برای خود بسازندو خود را قهرمان نشان دهندو کاسه کوزه بحران را هم بر سر مردم خراب کنند.
با توجه به اهمیت کنترل اجتماعی مثل متدهای قرنطینه ، در چنین شرایطی حکومتها به امکان روانی بهتری برای حفظ قدرت خود و پس زدن جامعه دسترسی پیدا می کنند.
در ایران توسعه کورونا تا همینجا دینامیزم مبارزاتی جنبش سرنگونی طلب را به هم زده و جامعه را در وضعیت دفاعی قرار داده.حکومت با استفاده از نیاز جامعه و ترس جامعه از فضاهای ایجاد شده خوشه می چیند.
طبقات حاکمه با استفاده از وضعیت توسعه بیماری و نیاز مردم را به ابزار بازار سیاه به بالا بردن قیمتها به احتکار دست می زنند تا بی شرمانه به سرمایه خود بیفزایند. اینها بخشی از صحنه هائی است که در ایران قابل مشاهده است.
جالبست که در سطح دنیا نیز حکومتها و مراکز سرمایه داری و کمپانیهای داروسازی سخت مشفولند که از توسعه کورونا برای خود نمد بسازند و با فروش واکسنها داروها و لوازم بهداشتی و پزشکی جیبهای خود را بیشتر پر کنند.
در امریکا مثلا حکومت ترامپ وظیفه ساختن دارو و واکسن را رسما به کمپانیهای داروسازی محول کرده تا انها با دستهای باز از نگرانی مردم به سودهای افسانه ای خود دست یابند. همانطور که در ایران شاهد چنین رفتارهائی هستیم.
از سوی دیگر بخش مهمی از جامعه چه در سطح کادر بهداشتی و درمانی و چه سایر اقشار زحمتکش جامعه در برابر این وضعیت به از خود گذشتگی های بزرگ دست می زنند . نمونه های متعددی از کادر پزشکی درمانی گزارش شده اند که مدتهاست در مراکز درمانی زندگی می کنند و شب و روز در حال خدمت هستند با وجود اینکه امکانات بسیار اندگی دارند و خطر مرگ خود انها را تهدید می کند.
در سطح شهرها هم شاهدیم انسانهای شریفی که با حداقل امکانت چه بطور فردی و چه گروهی در حال کمک به بیماران هستند.
در موقعیتهائی این چنین جامعه انسانی از خود قهرمانانی بیرون می دهد و اینهم طبیعت انسان است .همانطور که خود خواهی در ژن انسان هست از خود گذشتگی هم بطور اماری در بخشی از جامعه
در سخت ترین شرایط همواره بروز می کند
خلاصه:
در این مقاله هدفم بیشتر ارائه گرایشات مختلف روانی و رفتاری چه در سطح حکومتها و چه در سطح مردم در مورد معضل کورونا بود.همانطور که خواننده می بیند، بخش مهم گرایشات متضادی که در جامعه مشاهده می شود اساسا مختص به معضل کورونا نیست بلکه ریشه در طبیعت فردی و اجتماعی انسانها دارد.کورونا فقط فضا ساخته تا این گرایشات مجدد در مقابل هم قرار گیرند.
کورونا از این زاویه هیچ تافته جدابافته ای نیست.در مقابل تمامی حوادث طبیغی یا اجتماعی شرایطی که زندگی به انسانها سخت می شود این گرایشهای متضاد در جامعه بیشتر عیان می شود.
علاوه بر خصائل ژنتیکی رفتاری فردی و اجتماعی ، هر مغضل اجتماعی و جهانی در مقابل معضل طبقاتی بودن جامعه در مقابل صف بندی قدرت بین حکومتها و مردم ، نتایح مشابهی دارد.
بررسی توسعه کورونا از این زاویه بما کمک می کند که تاثیرات متقابل روانشناسی فردی اجتماعی و نظام ظبقاتی در جامعه را بهتر بشناسیم و بشناسانیم.
همانطور که بارها گفتم راه حل نهائی برای بیماریهای واگیر در افق نیست اما تحول بنیادی در نظامهای طبقاتی موجود و پایان نظم موجود این امکان را فراهم می آورد که چنین بلاهائی به سرعت شناسائی و کنترل شوند.
اکثریت مطلق جامعه یعنی طبقه کارگر و زحتمکش را باید به سلاح علم و دانش مجهز کرد باید سازمان داد باید به هنر خودگردانی اجتماعی دست یافت .نباید منتظر معجزه از بالا ماند باید تمرین اتکا به خود را توسعه داد.
نباید گذاشت کورونا یا سایر مصیبتهای طبیعی ابزار تحکیم قدرت و سود جوئی طبقات حاکم بشوند . در عین حال معضل کورونا باید به تبلیغ خصائل انساندوستی و نوع دوستی بینجامد.باید از این معضل سکوی اموزشی ساخت تا مردم بهتر اهمیت نقش خود را دریابند و فساد حکومتها و نظامهای مالی سرمایه داری را بشناسند.نباید گذاشت کورونا به ابزار تحکیم جاکمان تبدیل شود.
منابع دیگر:
(۱)سایت اینتراکتیو امار جهانی کورونا
https://healthyjean.com/corona/
(۲)نگاهی به معضل همه گیری کورونا (بخش دوم) سعید صالحی نیا
http://www.azadi-b.com/J/2020/03/post_58.html
(۳)نگاهی به معضل همه گیری کورونا (بخش اول) سعید صالحی نیا
http://www.azadi-b.com/arshiw/?p=78126
(۴)مناظره سیاسی ۱۹۹در حاشیه توسعه بیماری آنفلوانزا توسط ویروس کوروناکووید ۱۹ در ایران دیدگاه چند جانبه
(۵)کروناویروس : بیماری همه گیر تقلبی؟ چه کسی پشت آن پنهان شده؟بی ثبات سازی اقتصادی، اجتماعی و ژئوپلیتیک جهانی
http://www.azadi-b.com/J/2020/03/post_52.html