مقدمه:
سالهاست که روی معضلی بنام فرقه ، متدهای ایجادش، روانشناسی بازتولیدش چه در ایران (نمونه فرقه مجاهد ) یا در امریکا کار کرده ام و نوشته ام.سوال مهمی مطرح است: چرا فرقه ها در قرن ۲۱ دارند بازتولید می شوند؟ چه مکانیزمهائی امکان این را فراهم می کند که در قرن انفجار اطلاعات و نزدیک شدن فرهنگها به هم ، هنوز گرایشی در جامعه انسانی بتواند قدرت گیرد که عده ای را کاملا از خود بیگانه کند؟بتواند انسان را چنان تغییر شکل دهد که به درنده ای تبدیل شود که حیوانات درنده را در درندگی پشت سر بگذارد؟
منطقی است که بپذیریم اینهمه درندگی نتیجه سیستم مغزشوئی باشد.داعشیزم نمی تواند یک جنبش احتماعی باز باشد.انسانهای معمولی بدون مغز شوئی نمی توانند به ابزار قتل و خونریزی در این ابعاد تبدیل شوند. این نکته هم در شناختن داعشیزم و ریشه هایش و هم در ایجاد سیستمی که توان پیش بینی اینده این جریان را داشته باشد ، بسیار اساسی است.در این مقاله کوتاه نگاهی به بحث روانشناسی ایجاد فرقه داعش ، مکانیزم توسعه اش خواهیم پرداخت و نگاهی خواهیم انداخت به آینده این جریان:
(۱)مکانیزم شکل گیری فرقه داعش:
آمارهای انتشار یافته حاکی است که فرقه داعش در حال حاضر نزدیک به ۳۰ هزار عضو در عراق و سوریه دارد.از این میان حدود ۲هزار نفر اینها از ساکنین کشورهای غربی(اروپا، استرالیا،کانادا و امریکا) هستند. داعش با اینکه در عراق شکل گرفت و به سرعت به سوریه منتشر شد ، با استفاده از مدیای الترناتیو و تکنولوژی تبلیغاتی توانست در میان نسل جوانی که ناتوان و سرخورده است ، چه در منطقه خاورمیانه و چه در کشورهای غربی (خصوصا از میان مهاجرینی که در جامعه غرب جذب نشده اند) هوادار برای خودش جمع کند.
سازماندهندگان داعش بی تردید با کارشناسان متبحر حکومتهای منطقه مثل عربستان و سازمانهای اطلاعاتی غرب در دوره ای حداقل همکاری نزدیک داشته اند.چرا که داعش ابزاری برای ضربه زدن به بشار اسد در سوریه از یکسو و ایجاد منطقه سنی نشین مستقل در عراق لازم بود.اینست که حد کارشناسی تدابیر داعش برای جلب نیرو ، بیش از حد درک قبیله ای است که الان در عمل دارد نشانش می دهد.
روانشناسی گردآوری هوادار داعش روی چه مبانی استوار بوده؟
(۲)جمعیت مورد هدف داعش برای جلب هوادار:
برای گرد آوردن هوادار ، داعش از متد ساختن فرقه استفاده می کند.رهبر فرقه قرار است منبع حقیقت مطلق باشد و مفسر و متفکر و هوادار داعش باید از خودش از هویت فردیش کاملا تخلیه شود. ادمهائی معین هستند که کیفیت تبدیل شدن به عضو فرقه را دارند.این ادمها تلقین پذیر هستند، اعتماد به نفس کم دارند، در زندگی عموما شکستهای عمیق عاطفی دارند، احساس ناتوانی نسبت به خود و ناامیدی نسبت به پیشرفت در زندگی دارند.توان جذب شدن در محیط ندارند، بسیاریشان سایکوپات و ضد اجتماعی هستند. بسیاریشان از میان بزهگاران و وازده های جوامع هستند.
انسانی که به دامن فرقه ها اسیر می شود، عموما دارای ضریب هوشی پائین است.تحقیقات نشان داده که هر قدر ضریب هوشی ادمها بالا می رود چسبیدن به باورها و قشریگری در انها کاهش می یابد.حل شدن در جمع های انسانی و تبدیل شدن به مهره ، امکانش کمتر است.اعتقادات منجمد مذهبی و ایدئولوژیم در انسانهای با ضریب هوشی بالاتر بسیار کمتر محتمل است.انجماد فکری لازمه برای حل شدن در اعتقادات نتیجه مستقیم ضریب هوشی پائین است.
لذا پروقابل ادمی که جذب داعش می شود پروفایل انسانی وامانده، فاقد افق در زندگی مایوس، فاقد قدرت فکری خلاقه ، دارای انجماد فکری، فاقد اعتماد به نفس و تلقین پذیر است.اینجور ادمها را درون تله فرقه ایزم داعشی می اندازند و مسیر شستشوی مغزی را آغاز می کنند.
(۳)داعشیزم چه وعده هائی به هوادارش می دهد و چه با “داعشی شده ها می کنند؟
داعشیزم ، “اعلام جنگ مقدس” دیگر است.جنگی برای رسیدن به “الله”! بنام الله و البته بکام صاحبان و سازماندهندگان فرقه!
داعشیزم همان نوع وعده ها را به هوادارش می دهد که همه فرقه ها بنوعی داده اند: زندگی پاک! (به جوانان وعده زندگی پاک و سالم ، زندگی بدون نیاز به پول ، زن و همسر ، خانه و زندگی می دهند)، برایشان بلیط مجانی می فرستند، می گویند ک عضو شدن در داعش یعنی انتقام گرفتن از ظالمان به مسلمانان! از تنفر ، قداستی می سازند، وعده بهشت دنیوی و بهشت اون دنیا می دهند، وعده می دهند که در “منطقه” کلی خوش می گذرد، ملالی نیست! رفاقت هست برادری و برابری هست!
وقتی موجود گول خورده به “منطقه” رسید ، ابتدا خوب تخلیه اش می کنند، همه چیزش را می گیرند، در اخبار هست که نقطه ضعقش را پیدا می کنند، گاهی بهش تجاوز می کنند و سند جمع می کنند تا بعدا نتواند برگردد! ازش می خواهند “خلوص” خود را با کشتن آدمها ثابت کند.یکیشان گفته که تا آدم زنده را چال نکرده، نپذیرفتند که “داعشی واقعی است”! باید آدم بکشد تیر خلاص بزند ، خون بریزد تا مرتب “داعشی تر شود”!
پروسه داعشی کردن ادمها در “منطقه” ادامه دارد نمی تواند متوقف شود! فرقه ایزم یکی از اسرارش تداوم مغز شوئی است چرا که انسان ممکنست هر لحظه از دایره فرقه بیرون بزند! لذا روند ساختن “ضد اطلاعات” و زندانی کردن “داعشی های مشکوک” شروع می شود.در اخبار بود که ۱۹ داعشی دارای ملیت کرد را در مقابل دیگران کشته اند چون” مشکوک” بودند!
لذا روندتداوم فرقه ایجاب می کند زندانها و دستگیریها و شکنجه های داعشی های “مشکوک” اعدامهای در حظور دیگر “داعشی ها” بشود سنت! سرکوب دائم داعشی ها توسط خود داعشی ها! باید روند “پاک شدن” دائم دنبال شود.این مکانیزم در قرارگاههای فرقه رچوی بوضوح اجرا می شده و بخشی است از دینامیک هر فرقه!
(۴) آینده داعشیزم چه خواهد بود؟
داعشیزم در خودش کلاپس خواهد کرد.فرقه ها عموما همینطور سقوط می کنند.ضربه های نظامی از بیرون، شکستهای نظامی، ناتوانی داعشیزم در اداره جامعه، ضد مدنیت بودن این فرقه، عامل بیرونیست.عامل “ریزش درونی” طبیعت روند داعشی خواهد بود.
دوره ای داعش توسط بمبارانها و شکستهای نظامی مثل طالبان مجبور است مناطق تحت کنترل خود را رها کند و به درون شهرها یا غارها فرار کند.سیاست کنونی امپریالیزم هنوز بین نابود کردن داعش یا کنترل کردن داعش در نوسان است. ممکنست ناتوانی امپریالیزم در متلاشی کردن داعش همانطور که طالبان را زنده نگه داشتهریا، به ماندگاری طولانی مدت تر داعش بینجامد.داعش تبدیل به یک القاعده جدید بشود و سرزمینهای اشغال شده اش را حداقل در عراق کاملا از دست بدهد. اینها اما عوامل بیرونی هستند.داعش مثل هر فرقه دیگر از درونش خواهد پوسید.دیوار فرقه ای در مقابل فشار واقعیت در مقابل ناتوانی داعشیزم در برآوردن وعده هایش سست خواهد شد.انسانیت در منطقه خاورمیانه دارد یک فرقه ایزم بسیار وحشی را تجربه می کند.این پدیده بدون بحران عمومی اجتماعی اقتصادی و تخریب تمدن ممکن نبود.
هنوز پرده های دیگری باید کنار زده شود.هنوز چیزهای ناگفته را باید شنید و گفت.تازه اول راهیم.هر چه هست باید دقیق این پدیده را دنبال کرد.رشد آگاهی اجتماعی مهمترین ابزار شکست فرقه ایزم است.
منابع بیشتر:
(۱)جای پای تروریزم اسلامی در انفجار خونین بوستون امریکا(سعید صالحی نیا)۱۹ آوریل ۲۰۱۳
(۲)متدهای داعش در جلب هوادار:
http://www.nytimes.com/2014/09/16/world/europe/turkey-is-a-steady-source-of-isis-recruits.html?_r=0
http://www.youtube.com/watch?v=jdgzCbrPqzQ
http://nypost.com/2014/09/14/isis-recruiting-female-jihadis-from-americas-heartland/
(۳)برنامه های تلویزیونی این نویسنده در موضوع شستشوی مغزی: